Jak uchronić się przed ukąszeniem przez kleszcza?

Rady jak uniknąć ukąszenia przez kleszcza

 

Domowe sposoby na kleszcze. Przepisy na preparaty na kleszcze nanoszone na skórę lub na ubranie. Objawy boreliozy.
Ochrona przed ukąszeniem przez kleszcze to nie tylko gotowe preparaty na kleszcze przygotowane na bazie środków chemicznych. Musimy zadbać o prawidłowy ubiór, bezpieczne miejsce wypoczynku. Sami możemy przygotować bezpieczne dla dzieci i dorosłych domowe preparaty odstraszające kleszcze.
Aż przez 7 miesięcy w roku musimy liczyć się z możliwością ukąszenia przez kleszcza, ponieważ „sezon” na nie trwa w naszym klimacie od kwietnia do października. Zarówno w lesie, jak w ogrodzie czy w miejskim parku kleszcze są najbardziej aktywne w okresie od początku maja do lipca, liczba ukąszeń przez kleszcze wzrasta także we wrześniu i w październiku. Częściej gryzą w wilgotne i pochmurne dni, przed deszczem, kiedy temperatura wynosi około 20°C.
Kleszcze nie są ludzkim pasożytem, lecz są przenoszone przez zwierzęta: ptaki, gryzonie, ssaki. Siedlisko kleszczy to gleba, z której wygrzebują się wiosną, kiedy temperatura sięga 10°C. Następnie wspinają się na źdźbła i łodygi traw, na kwiaty i krzaki, gdzie cierpliwie czekają na ofiarę, aż się o nie otrze, ponieważ nie potrafią fruwać ani skakać. Można je spotkać na wysokości od 30 cm do około 1 m nad ziemią zarówno na suchych jak i pokrytych rosą roślinach. Ich larwy bytują w pokrywie z opadłych liści, do przeobrażenia się potrzebują wilgoci.
Kleszcze bardzo lubią wilgotne tereny pokryte niekoszoną trawą i ziołami, las liściasty z przewagą brzozy, olszy, topoli osiki, parki z lipami, jarząbami. Żyją także w lasach mieszanych. Ich ulubiony teren to okolice rzek i jezior, zarośla, krzaki, łąki, polany porośnięte paprociami, pogranicza lasów, wąwozy, pobocza dróg. W dużych ilościach występują w pobliżu szlaków i dróg leśnych, w sianie i słomie.

Kleszcze są bardzo wrażliwe na temperaturę stałocieplnych zwierząt i zapach dwutlenku węgla, amoniaku, kwasu mlekowego, kwasu masłowego (występują w oddechu i pocie). Reagują także na cień i wibracje. Kleszcze wchodzą na koc, do namiotu, przyczepiają się do butów i ubrań, aby dotrzeć do nieosłoniętej skóry. Przynosimy je do domu nie tylko na ubraniach, lecz również w bukietach polnych kwiatów i gałązek.

Bezpieczne miejsce wypoczynku

 

Bezpiecznie jest w lesie bez podszycia, gdzie ziemia porośnięta jest mchami, porostami, bagnem zwyczajnym, pokryta sosnowymi igłami. Nie powinno się obawiać kleszczy w lasach czysto iglastych, sosnowych, z piaszczystą glebą, na której nie rośnie trawa.
Nie występują także na skalistym terenie, na zboczach górskich pokrytych gołoborzem.  Kleszczy nie ma w pobliżu mrowisk, ponieważ mrówki żywią się młodymi kleszczami. Nie występują także na regularnie koszonych trawnikach. Powinno się wybrać bezpieczne miejsce do wypoczynku, na otwartej przestrzeni, z dala od krzewów i gęstej trawy. Jeśli wokół miejsca docelowego rośnie bylica piołun, wrotycz pospolity, kwitnąca czeremcha to będą stanowiły dodatkowe zabezpieczenie przed kleszczami i komarami.

Jak uniknąć ukąszenia przez kleszcze i przenoszonych przez nie chorób?

 

Odpowiedni ubiór daje częściową ochronę przed inwazją kleszczy. Powinno się założyć pełne i wysokie buty przynajmniej do kostek, długie spodnie, a ich nogawki włożyć do skarpetek. Poza tym koszulę z długimi zapiętymi rękawami wetknąć w spodnie. Pod nakrycie głowy schować długie włosy, szyję otulić chustką, ponieważ kleszcze wspinają się na szczyt krzaków. W chłodne dni idealna jest kurtka z kapturem. Na jasnym ubraniu łatwiej dostrzec drobne pasożyty.

Kleszcze nie lubią silnego zapachu płynu do prania i płukania tkanin, zapachu niektórych roślin i olejków eterycznych. Silne działanie odstraszające mają geranium (Pelargonium graveolens), mięta pieprzowa (Mentha piperita), popularny wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare), szczególnie jego kwiaty. Przed spacerem lub pracą w ogrodzie rozetrzeć roślinę w dłoni, posmarować sokiem odsłonięte części ciała. Części wrotycza można wetknąć do skarpet, rękawów, na głowę założyć wianek upleciony z całej rośliny. Szczególnie skuteczne na kleszcze są olejek z mięty pieprzowej i olejek z miodly indyjskiej. Olejek z miodly indyjskiej to silny środek owadobójczy stosowany wobec kleszczy, pcheł i wielu innych pasożytów, dlatego wystarczy nałożyć kilka kropli tego olejku na ubranie przed rozpoczęciem pracy w ogrodzie lub wejściem do parku czy lasu. Słabsze działanie mają olejek eukaliptusowy, olejek goździkowy i olejek lawendowy. Olejki syntetyczne nie mają działania odstraszającego. Olejki mogą wywołać reakcje uczuleniowe, dlatego nie powinno się ich nanosić bezpośrednio na skórę, tylko zawsze zmieszać z olejem roślinnym lub ochronnym kremem do pielęgnacji ciała. Olejki można dodać do oleju lnianego lub z pestek winogron, ponieważ są one dobrze wchłaniane przez skórę i włosy (w przeciwieństwie do np. oleju słonecznikowego). Małą ilość domowego preparatu odstraszającego kleszcze wetrzeć najpierw w skórę za uchem, nie myć i nie wycierać, lecz obserwować reakcję organizmu przez 72 godziny. Jeśli w tym czasie nie pojawią się objawy uczulenia, preparat można bezpiecznie stosować, tylko w upał zachować ostrożność. Bardzo dobry na kleszcze jest olej kokosowy, nawet sam jego zapach odstrasza zarówno kleszcze jak i komary. 

Przepisy na domowe preparaty chroniące przed ukąszeniem przez kleszcza

 

Domowy preparat na kleszcze na ubranie
Kilka kwiatów wrotycza wsypać do słoiczka, zalać czystą wódką. Po kilku dniach część płynu przelać do butelki z rozpylaczem. Spryskać ubranie, odkrytą skórę, a nawet rower, samochód, którym podróżujemy. Preparat ma brązowy kolor, może brudzić jasne ubranie. Na bieżąco uzupełnia się go alkoholem.

Domowy preparat na kleszcze na ubranie
Wymieszać 2 szklanki octu, szklankę wody, po 20 kropli olejku miętowego i eukaliptusowego. Wszystkie składniki, przelać do butelki z rozpylaczem. Spryskiwać ubranie, koc, leżak, namiot.

Delikatny domowy preparat na kleszcze dla dzieci na skórę
Wymieszać 3 łyżki pełne kremu ochronnego z 4 kroplami olejku eukaliptusowego lub z mięty pieprzowej, wetrzeć w skórę. Olejek eukaliptusowy ma słabsze działanie.

Delikatny domowy preparat na kleszcze na skórę
Do buteleczki wlać 2 łyżki bezzapachowego oleju jadalnego, dobrze wymieszać z łyżką miąższu aloesu. Następnie dodać po 20 kropli olejku z pelargonii pachnącej (Pelargonium graveolens), potocznie zwanego anginką, oraz olejku lawendowego. Energicznie wstrząsać. Środek odstraszający owady nanieść na skórę rąk, szyi, kostek. Miąższ aloesu można zastąpić kremem. Olejek lawendowy ma słabsze działanie na kleszcze i inne owady.

Dobra rada: ponieważ olejki eteryczne po jakimś czasie ulatniają się, naturalne preparaty z ziół szybko tracą swoją ochronną moc i trzeba je po 30-60 minutach ponownie nanieść na skórę i ubranie.  

Kleszcze nie gryzą błyskawicznie, najpierw szukają odpowiedniego miejsca na ciele. Niektóre potrzebują ledwie kilkunastu minut aby wgryźć się w skórę, inne szukają miejsca nawet przez wiele godzin. Po powrocie do domu z wycieczki, z działki (szczególnie po koszeniu trawy) trzeba przeprowadzić pełną kontrolę ciała za pomocą lusterka lub przy pomocy innej osoby. Kleszcze lubią ciemne i wilgotne miejsca na ciele w fałdach skóry, pokryte jej cienką warstwą i dobrze ukrwione, dlatego szczególną uwagę trzeba poświęcić szyi i uszom, pachom, klatce piersiowej, talii (pępek!), pachwinom i genitaliom, zgięciom kolan i kostkom. Ciepły prysznic usunie z ciała kleszcze, które jeszcze nie wgryzły się. Do ostatniego płukania włosów dobrze jest dodać 1-2 łyżki octu (zależy od długości włosów).
Kleszcz może przetrwać na ubraniu i w mieszkaniu nawet przez 14 dni.

Kleszcz, który wgryzł się w skórę powinien zostać jak najszybciej usunięty. Samo wgryzienie się nie jest tak niebezpieczne, kleszcz potrzebuje około 24 godzin, aby zarazić nas boreliozą. Nie wolno smarować go żadnymi substancjami, ani drażnić w nadziei, że sam odpadnie. Nie wolno go ściskać ani zgniatać. Należy złapać go pęsetą lub palcami (najlepiej w jednorazowej rękawiczce) jak najbliżej skóry i delikatnie w całości wykręcić. Resztki kleszcza w skórze mogą powodować stan zapalny i ropienie rany. Miejsce ukąszenia przez kleszcza zdezynfekować alkoholem lub jodyną, dokładnie wymyć ręce, a kleszcza szybko zniszczyć. Miejsce ukąszenia swędzi przez jakiś czas, nie powinno się go drapać, żeby nie spowodować zakażenia. Ulgę przyniesie posmarowanie je octem jabłkowym (można rozcieńczyć go wodą w stosunku 1:1), sokiem z liści babki lancetowatej lub kropelką olejku z drzewa herbacianego zmieszaną z kremem. Delikatniejsze działanie łagodzące mają olejek lawendowy i pomarańczowy. Olejki doskonale dezynfekują i łagodzą stany zapalne, lecz mogą spowodować uczulenie.

Kleszcze zarażają nie tylko boreliozą, lecz innymi niebezpiecznymi chorobami: anaplazmozą i babeszjozą, które nie jest łatwo rozpoznać. Jeśli po kilku(nastu) dniach po ugryzieniu przez kleszcza pojawiły się objawy podobne do grypy, dreszcze, bóle mięśni lub głowy, gorączka, kaszel, nudności, biegunka, albo zapalenie spojówek, powiększenie węzłów chłonnych czy nadmierna senność i zmęczenie, powiększenie wątroby, utrata masy ciała, trudności z oddychaniem, trzeba natychmiast udać się do lekarza. Jeśli na skórze pojawił się nawet blady okrąg wokół miejsca ukąszenia przez kleszcza (o średnicy 5 cm i większy), przemieszczający się rumień, konieczna będzie natychmiastowa kuracja antybiotykiem.

Aby uniknąć chorób przenoszonych przez kleszcze nie powinno się spożywać surowych produktów mlecznych wyprodukowanych na obszarach o zwiększonym ryzyku infekcji (surowego mleka kóz i krów, śmietany, serów domowych itp.).

Sprawdzone sposoby i przepisy na domowe preparaty chroniące zwierzęta domowych przed kleszczami i przed pchłami można znaleźć w artykule „Domowe sposoby na kleszcze i pchły u zwierząt”.