Pierwsza pomoc w przypadku odmrożenia
Co to jest odmrożenie?
Odmrożenie to uszkodzenie tkanki skóry i głębszych warstw ciała pod wpływem niskiej temperatury oraz dużej wilgotności powietrza i wiatru. Do powstania odmrożeń przyczyniają się spożycie alkoholu, utrata krwi, zmęczenie i wyczerpanie fizyczne, słabe krążenie w kończynach (także przez ucisk zbyt ciasnej odzieży i obuwia), pocenie się stóp, długotrwały brak ruchu czy długie przebywanie na zimnie w przemoczonym obuwiu, choroby (np. cukrzyca).
Odmrożenia najczęściej powstają przy temperaturze poniżej -10°C, jednak przy dużej wilgotności i silnym wietrze mogą powstać nawet w temperaturze +6°C. Różowy rumieniec na policzkach podczas aktywności ruchowej jest normalną reakcją zdrowego organizmu, lecz postępująca po zaczerwienieniu bladość jest poważnym znakiem zaburzenia krążenia. Najbardziej podatne na wychłodzenie organizmu i odmrożenia są dzieci i seniorzy.
Objawy odmrożenia pojawiają się stopniowo. W dotkniętych odmrożeniem obszarach ciała, głównie uszu, nosa, palców i kończyn, czuć zimno i mrowienie, następnie drętwienie i brak czucia. Ofiara przestaje czuć chłód. Skóra najpierw mocno blednie, następnie nabiera czerwonawego koloru z sinym odcieniem. Zaczyna piec i puchnąć. Temperatura ciała stale obniża się, ofiara przestaje myśleć racjonalnie, zaczyna tracić orientację.
Przy I. stopniu odmrożenia zaczerwienienie skóry, spuchnięcie, pieczenie i ból całkowicie zanikają po 3-7 dniach. Długo utrzymuje się nadwrażliwość na zimno, nadmierne pocenie i mrowienie.
W II. stopniu odmrożenia występują dreszcze, trudności z mówieniem. Mimo wyraźnych zaburzeń krążenia, zmiany w naczyniach są odwracalne. Po ogrzaniu skóra zmienia kolor na czerwony, pojawiają się na niej pęcherze. Wyleczenie skóry następuje po około 2-3 tygodniach, ale mogą pozostać blizny.
W przypadku zbyt długiego działania niskiej temperatury dochodzi do III.-IV. stopnia odmrożenia, w tkankach występują nieodwracalne zmiany.
III. stopień odmrożenia charakteryzuje się silnym zaburzeniem krążenia. Skóra po ociepleniu staje się niebiesko-czerwona, czasem czarna, pęcherzyki wypełnione krwią ciemnego koloru, całkowitą utratą czucia w pierwszych dniach, przechodzącą w silny ból. Po 2-3 tygodniach organizm sam odrzuca martwą tkankę.
Odmrożenie IV. stopnia oznacza martwicę tkanek miękkich i kości.
Odmrożenie. Pierwsza pomoc
Myślenie, że hipotermia sama minie jest błędne. Natychmiast trzeba stopniowo ogrzać organizm.
- Nie wolno trzeć zmarzniętych części ciała śniegiem, olejem ani jakimkolwiek tłuszczem czy alkoholem, podgrzewać ich (przy ogniu albo termoforem), ani wkładać do gorącej wody, aby nie pogorszyć ich stanu.
- Po zdjęciu zimnej lub mokrej odzieży, okryć osobę suchym kocem. Podać ciepły (nie gorący) i mocno słodzony cukrem lub miodem napój, ciepłą zupę. Nie wolno podawać alkoholu do picia, ponieważ można nawet doprowadzić do śmierci ofiary odmrożenia. Kawa może pogorszyć stan ofiary.
- W przypadku odmrożenia I-go stopnia wykonać suchymi ciepłymi rękami lub wełnianą tkaniną masaż kończyn, w celu szybkiego ich ogrzania. Nigdy nie nacierać skóry alkoholem. Odmrożone bolące miejsca można ogrzać ciepłym oddechem. Następnie owinąć najlepiej ciepłym bandażem, a w przypadku jego braku kurtką, swetrem, koszulą.
- Przy odmrożeniu I-go stopnia można zastosować też kąpiel kończyn w wodzie o początkowej letniej temperaturze 24°C-30°C, stopniowo podnosząc ją do temperatury ciała. Kąpiel powinna trwać przynajmniej przez 30 minut. Pod koniec kąpieli temperatura wody może wynieść maksymalnie 40°C. Jeśli pojawią się ból i zaczerwienienie skory, to znaczy, że kąpiel poprawiła krążenie krwi. W wodzie można wykonać bardzo delikatny masaż.
- Po ogrzaniu i przywróceniu prawidłowego krążenia, w nieuszkodzoną skórę można wklepać maść z arniką, z witaminą A lub oliwę. Aby wzmocnić naczynia krwionośne podać preparat z rutyną.
Przy silnych odmrożeniach, zwłaszcza kiedy ofiara ma kłopoty z oddychaniem i krążeniem, wezwać pomoc lekarską.
- Przenieść osobę do pomieszczenia, samochodu i powoli zwiększać w nim temperaturę. Zdjąć rękawice, buty i skarpetki.
- W przypadku cięższych odmrożeń II.-IV. stopnia nie przekłuwać pęcherzy, nie masować ciała, nie stosować kąpieli, lecz na odmrożone miejsca położyć jałową gazę lub czysty bandaż, na to położyć grubą warstwę waty i przymocować ją luźno bandażem. Na wierzch położyć folię, najlepiej celofan.
- Ogrzać ciepłą (nie gorącą) gazą skórę palców, policzków i uszu. Ofiarę przykryć kocem lub płaszczem.
- Do czasu przybycia lekarza ofiara nie powinna chodzić, lecz leżeć spokojnie, kończyny powinny zostać nieruchome i lekko uniesione (nogi trochę powyżej linii serca). Ruch pobudza krążenie, ale zimna krew dotarłaby ze stóp i dłoni do serca powodując silne zaburzenia krążenia.