Jak zrobić kompost w ogrodzie?
Rady jak układać resztki na kompost w ogrodzie ekologicznym
Jak zrobić kompost z resztek? Kompostowanie odpadów w ogrodzie ekologicznym. Gdzie kompostować resztki roślin z ogrodu, resztki warzyw i owoców? Jak układać odpadki na kompost? Dlaczego kompost brzydko pachnie? Dlaczego kompost jest za suchy? Dlaczego kompost jest za mokry? Dlaczego kompost nagrzewa się nierównomiernie?
Własny kompost można uzyskać w tani i ekologiczny sposób. Ponieważ nie wszystkie kompostowniki oferowane przez sklepy są wykonane z materiałów nieszkodliwych dla środowiska a ceny dobrych kompostowników są wysokie, warto wykorzystać ekologiczne i tanie sposoby kompostowania odpadów w ogrodzie w formie sterty albo małej pryzmy kompostowej.
Jakie miejsce wybrać na kompostowanie odpadów?
Resztki na kompost układa się w miejscu zacisznym, w półcieniu, nigdy w pełnym cieniu ani w pełnym słońcu. Kompost wytworzy się tylko na przepuszczalnym, przewiewnym podłożu, dlatego nie powinno się go betonować ani wykładać folią. Podłoże powinno być równe. Jeśli nie ma w ogrodzie zacieniającego drzewa, wokół sterty kompostowanych resztek wysiewa się szybko rosnące, wysokie rośliny: fasolę tyczną, słonecznik, topinambur, kukurydzę. Na obrzeżach można posadzić dynię, której liście częściowo ocienią kompost. Miejsce kompostowania odpadów warto obsadzić floksami – nie tylko ozdobią lecz także przyciągną pożyteczne dżdżownice.
Miejsce o szerokości 1-1,5 m przeznaczone na kompostowanie odpadów można także otoczyć tanią drucianą siatką lub drewnianym płotkiem, obudować ażurowym murkiem z cegieł czy pustaków (konieczny jest dostęp powietrza ze wszystkich boków układanej pryzmy kompostowej), tworząc w ten sposób otwarty kompostownik. Do kompostowania resztek z ogrodu ekologicznego i z kuchni wykorzystuje się także stare beczki z wywierconymi otworami w dnie i z boku.
Jak zrobić kompost? Jak układać resztki roślin z ogrodu ekologicznego, z warzyw i owoców do kompostowania?
Sterta odpadków do kompostowania w ogrodzie w kompostowniku otwartym albo w pryzmie kompostowej składa się z luźno układanych warstw o grubości max. 20-30 cm. Warstwowe układanie resztek na kompost zapewnia dostęp koniecznego do rozkładu powietrza. Stos z odpadków do kompostowania nie powinien być wyższy niż 1,5 m, jego podstawa może mieć max. 1-1,5 m szerokości.
- Dolną warstwę małej pryzmy kompostowej tworzą pocięte zdrowe gałązki o grubości 1-3 cm i długości max. 25 cm. Tylko na spód dużej pryzmy kompostowej kładzie się grubsze gałązki, o grubości max. 5 cm. Grube gałęzie nie rozkładają się a dają schronienie gryzoniom.
- Na gałązki kładzie się cienką warstwę słomy lub darni korzeniami w górę, aby zatrzymywała spływające z kompostu soki.
- Na słomie/darni układa się odpady roślinne z ogrodu ekologicznego (większe powinny zostać rozdrobnione do dł. max. 5 cm), zmieszane ze świeżo ściętymi ziołami, resztkami świeżych owoców i warzyw, niedużą ilością siana lub powiędniętej skoszonej trawy. Aby odpady nie gniły dodaje się do nich drobno pocięte gałązki, trociny, które rozluźnią zieloną masę.
- Resztki roślinne przykrywa się kilkucentymetrową warstwą ziemi ogrodowej lub swojego kompostu, aby dostarczyć mikroorganizmy rozkładające uskładaną masę.
Dobra rada: po ułożeniu każdą warstwę odpadów roślinnych i ziemi trzeba zwilżyć wodą, aby utrzymać potrzebną do rozkładu wilgoć.
Na tak ułożonych resztkach przysypanych kompostem lub ziemią ogrodową można układać kolejną warstwę w tej samej kolejności:
1. gałązki,
2. słoma lub darń,
3. odpady z ogrodu ekologicznego i gospodarstwa domowego,
4. rozłożony kompost/ziemia ogrodowa.
Na samej górze warto zrobić szerokie wgłębienie (jak krater), aby gromadziła się w nim woda deszczowa. Wierzch pryzmy warto przykryć cienką warstwą ziemi albo skoszoną i zmieloną trawą, liśćmi.
W chłodne i deszczowe lato kompost przykrywa się matami lub workami (nawet starymi ubraniami), aby wewnątrz wytworzyło się ciepło i aby deszcz nie zalał kompostu.
Natomiast w ciepłe i suche dni kompost trzeba podlewać, ponieważ w suchych odpadach zagnieżdżają się mrówki, trzmiele, a uciekają z nich dżdżownice i inne pożyteczne organizmy tworzące kompost. Zamiast wody do dołków w tworzącym się kompoście wylewa się od czasu do czasu gnojówkę z pokrzywy, żywokostu i innych ziół (rumianek, krwawnik, szałwia).
Problemy z kompostowaniem odpadów
Kompostowane odpadki zbijają się w ciężkie bryły
Zbijające się resztki w kompoście trzeba jak najszybciej przerzucić widłami, czyli zapewnić im dostęp powietrza. Zbite odpadki nie ulegną rozkładowi. Aby kompostowane odpady nie zbijały się w ciężką gnijącą masę, koniecznie trzeba dodawać więcej suchych składników: pociętych gałązek, trocin, słomy albo siana, suchych liści, rozmoczonych wytłoczek na jaja… Prawidłowo ułożonych kompostowanych resztek w luźnych warstwach, z dostępem powietrza wewnątrz niedużego stosu nie trzeba przerzucać. Przerzuca się tylko wierzchnie warstwy dużej pryzmy kompostowej z wysoko ułożonym materiałem do kompostowania, aby zapewnić dostęp powietrza wewnątrz.
Dlaczego w kompost brzydko pachnie?
Jeśli odpady nie mają dostępu powietrza, zaczynają gnić, wydzielając kwaśny nieprzyjemny zapach octu, zgniłych jaj albo zjełczałego tłuszczu). Dzieje się tak często, jeśli na kompost wyrzuca się głównie zielone, nie podsuszone odpadki. Trzeba dodać więcej suchych resztek, które rozluźnią kompost i wchłoną nadmiar wilgoci: rozdrobnione cienkie gałązki, pocięte suche liście, słoma, trociny. Przykry zapach komposty zneutralizuje dodanie mączki skalnej, która przy okazji wzbogaci kompost w składniki odżywcze.
Jeśli resztki wyrzucone na kompost pachną amoniakiem, to znaczy że zawierają za dużo mokrych odpadków kuchennych lub ogrodowych bogatych w azot. Trzeba dodać więcej suchych, ubogich w azot a bogatych w węgiel składników (jw.). Dobrze przygotowany kompost przyjemnie pachnie leśną ziemią.
Dlaczego kompost jest suchy?
Bez wilgoci proces rozkładu resztek zanika. Aby przywrócić wilgoć wewnątrz kompostowanych odpadów należy zrobić w nim dołki, uzupełnić świeżymi roślinami zielonymi (zioła i chwasty, rośliny motylkowe albo trochę trawy, resztki świeżych warzyw i owoców) i wlać w nie wodę. Jeśli lato jest gorące, wysycha zewnętrzna warstwa kompostowanych odpadów – trzeba ją podlewać, na jakiś czas przykryć np. słomianą matą, perforowaną folią czy workami jutowymi. Suchą zewnętrzną warstwę kompostowanych odpadków trzeba przerzucić do wilgotnego środka. Podczas wybierania dojrzałego kompostu nierozłożone części przeznaczyć do ponownego kompostowania.
Dlaczego kompostowane resztki nie nagrzewają się?
Jeśli kompost w kompostowniku otwartym nie nagrzewa się, to znaczy, że zawiera za mało składników do kompostowania. Trzeba dołożyć więcej masy zielonej i wmieszać ją w składowane resztki. Jeśli tylko zewnętrzna warstwa jest zimna, to znaczy że podczas kompostowania odpadów w stercie brakuje azotu. Trzeba wmieszać świeżo skoszoną trawę, chwasty albo obornik (polecany jest szczególnie szczególnie koński), stos zwilżyć wodą ze wszystkich stron i przykryć sianem, słomą albo liśćmi. Jeśli jest już zimno, warstwa okrywowa musi być gruba.
Dlaczego kompost jest zbyt mokry?
Zbyt mokry kompost trzeba koniecznie przerzucić, aby zapewnić dostęp powietrza do jego warstw, dodając do niego materiał, który wchłonie nadmiar wilgoci np. pocięte wytłoczki na jajka czy suche liście, oraz rozluźni jego strukturę (rozdrobnione gałązki, słoma, suche liście). Jeśli często pada deszcz, otwartą stertę kompostową trzeba okryć z wierzchu.
Dlaczego przy kompostowanych odpadkach są muchy, szczury, ptaki?
Przyciągają je odpady zwierzęce, które trzeba usunąć z kompostownika. Stos z odpadków przykrywa się grubą warstwą suchej trawy, trocin, drobnej kory, a najlepiej starymi workami, ubraniami.
Tekst opracowany na podstawie własnych doświadczeń i obserwacji, lektury książek:
Paul Seitz „Kompost, ściółka, nawozy zielone” 1994;
Ralf Menzel i inni „Prawidłowe kompostowanie – rady i wskazówki, 2015.
Rady jak przygotować swój kompost i wykorzystać go w ogrodzie ekologicznym znajdują się w cyklu artykułów Jak zrobić i wykorzystać kompost w ogrodzie ekologicznym?
Artykuły dotyczące planowania ogrodu warzywnego, ogrodu ozdobnego i sadu, dobrego sąsiedztwa roślin, korzystnego przedplonu i poplonu, zwalczania szkodników, przepisy na preparaty roślinne można znaleźć w zakładce Ogród.