Domowy płyn do dezynfekcji rąk i płyn do dezynfekcji powierzchni

Czy można używać środka do dezynfekcji na co dzień? Kiedy stosuje się środki dezynfekujące w domu? Jak długo wirusy mogą przetrwać? Z jakich składników można przygotować środek do odkażania w domu? Jaki alkohol jest skuteczny w zwalczaniu wirusa? Jak stosuje się środek do dezynfekcji rąk? Przepisy na płyn do dezynfekcji rąk z etanolem, płyn do dezynfekcji powierzchni z alkoholem izopropylowym, tani płyn antybakteryjny na bazie octu.
Apteki, drogerie i markety udostępniają różne środki do dezynfekcji, które różnią się w działaniu, w składzie i w zastosowaniu. Środki dezynfekujące to przede wszystkim:
1. środki do dezynfekcji bakteriostatyczne, które wstrzymują wzrost i rozmnażanie bakterii;
2. środki do dezynfekcji bakteriobójcze, które niszczą bakterie;
3. bardzo agresywne środki do dezynfekcji stosowane w szpitalach – ich zadaniem jest zniszczenie skomplikowanych mikroorganizmów, przetrwalników bakterii (nie powinny być używane w życiu codziennym, gdyż mogłyby wyrządzić więcej szkody niż pożytku!).
Jednak żaden środek dezynfekujący nie zabije w 100% wszystkich bakterii, grzybów czy wirusów!
Trzeba pamiętać o tym, że inne środki dezynfekujące stosuje się do dezynfekcji rąk, inne do dezynfekcji używanych powierzchni, inne do dezynfekcji wody a jeszcze inne do dezynfekcji narzędzi medycznych w szpitalach.

Jak długo wirusy mogą przetrwać?
Wirus przetrwa kilka godzin na różnych powierzchniach w środkach komunikacji, w biurze, w restauracji… Badania sugerują, że koronawirusy mogą przetrwać na niektórych powierzchniach przez kilkanaście godzin a nawet kilka dni. Na czas przeżycia zjadliwego wirusa wpływają: rodzaj powierzchni, temperatura i wilgotność. W wilgotnym powietrzu o temperaturze pokojowej zarazki przetrwają nawet 3 godziny. Wiadomo, że w ciepłym pomieszczeniu wirus przeżyje krócej niż w chłodnym. Wirus jest bardzo wrażliwy na wysychanie, ciepło i światło słoneczne.
Zakłada się, że na katronie koronawirus może przeżyć i zarażać całą dobę, na plastiku (np. popularnym polipropylenie wykorzystywanym do produkcji maseczek ochronnych) i na stali nierdzewnej nawet 4-7 dni, na banknotach, na szkle i na ubraniu dobę, na powierzchni z miedzi przez 3-4 godziny, na chusteczkach higienicznych i na kartce papieru ponad 2 godziny. Na szczęście ryzyko zarażenia się przez powierzchnie jest nieduże.

Czy można używać środka do dezynfekcji na codzień?
Najlepszym i powszechnie dostępnym środkiem do dezynfekcji jest ciepła woda i mydło, które oprócz brudu usuwa dużą część zarazków – bakterii, wirusów i grzybów, a jednocześnie nie drażni skóry, lecz ją chroni.
Wszystkie środki do dezynfekcji zawierają różne i zazwyczaj agresywne związki chemiczne, które wprawdzie chronią przed zakażeniem bakteryjnym lecz jednocześnie szkodzą skórze ciała oraz drogom oddechowym, wywołują podrażnienia, reakcje alergiczne, egzemę.
Nie powinno się stosować żelu do dezynfekcji rąk zamiast mycia rąk, ponieważ niszczy on naturalną ochronę organizmu, a u dzieci uniemożliwia wytworzenie naturalnej odporności na bakterie.
Nie zaleca się zdrowym ludziom stosowania płynów do płukania jamy ustnej jako ochrony przed zarażeniem chorobą!

Kiedy stosuje się środki dezynfekujące w domu?
Środki do dezynfekcji w prywatnych gospodarstwach domowych są z reguły zbędne, podobnie jak odzież antybakteryjna np. antyseptyczne skarpety czy odzież sportowa z włókien antybakteryjnych.
Ręce dezynfekuje się wyłącznie wtedy, kiedy nie ma dostępu do wody i mydła lub kiedy ma się kontakt z chorym, ponieważ samo mycie rąk usuwa tylko część bakterii, wirusów i grzybów.
Dezynfekcja niszczy wirusy na skórze i włosach, ale nie wewnątrz organizmu.
W domu dezynfekcja rąk jest konieczna tylko wtedy, kiedy członek rodziny/współlokator zachorował na grypę, infekcję przewodu pokarmowego bakteryjną (salmonella) lub wirusową (norowirus), stwierdzono oporność na działanie wielu antybiotyków, stwierdzono silnie obniżoną odporność domownika np. przez chemioterapię.
Regularne stosowanie dezynfekujących środków bakteriobójczych może doprowadzić do uodpornienia się organizmu na działanie antybiotyków.

Z jakich składników można przygotować środek do odkażania w domu?
W wyjątkowych wypadkach, kiedy zabraknie środków do dezynfekcji w aptece, można samemu przygotować płyn do dezynfekcji. Trzeba przestrzegać proporcji podanych w przepisie składników aby uniknąć oparzeń. Nie powinno się łączyć dowolnych składników, np. wody utlenionej z octem, ponieważ może powstać żrący związek chemiczny.

Głównym składnikiem domowego środka odkażającego jest wysokoprocentowy alkohol, który rozpuszcza tłuszcze i dezynfekuje.

Skuteczny w usuwaniu bakterii z powierzchni jest także tani ocet spirytusowy. Lekkie działanie odkażające ma woda utleniona.
Olejki eteryczne neutralizują zapachy, działają bakteriobójczo, wirusobójczo lub grzybobójczo. Działanie antybakteryjne mają zioła i przyprawy m.in. imbir, lawenda, rumianek, majeranek, kardamon, trawa cytrusowa, mięta, rozmaryn, tymianek, jałowiec i ich naturalne olejki.
Wirusy zwalczają też olejki eteryczne: eukaliptusowy, goździkowy, lawendowy, z drzewa sandałowego i herbacianego, tymiankowy, oreganowy, cynamonowy, cytrynowy.
Grzyby zwalczają olejki eteryczne: eukaliptusowy, lawendowy, szałwiowy, tymiankowy, goździkowy, cytrynowy, z drzewa sandałowego i herbacianego.
Olejki eteryczne mogą powodować podrażnienie błon śluzowych i skóry a nawet wywołać reakcje alergiczne. Dlatego stosuje sie je z dużym umiarem, jako niewielki dodatek do środka odkażającego (stanowią około 1% środka dezynfekującego skórę).

Jaki alkohol jest skuteczny w zwalczaniu wirusa?
Wódka działa tylko przeciwbakteryjnie. Aby zniszczyć wirusa potrzebny jest alkohol o mocy 70%. Czysty spirytus albo wysokoprocentowy alkohol jest zbyt mocny i nie zadziała, dlatego rozcieńcza się go wodą destylowaną lub schłodzoną przegotowaną wodą z kranu. Alkohole niszczące wirusy to alkohol etylowy (etanol), alkohol izopropylowy (izopropanol), alkohol propylowy (propanol), alkohol butylowy (butanol) oraz alkohol metylowy (metanol). Jednak metanol, propanol i butanol są trujące dla człowieka nawet przez kontakt ze skórą. Sam izopropanol po zmieszaniu z wodą w stężeniach 70-80% doskonale dezynfekuje powierzchnie i narzędzia. Izopropanol jest bardziej toksyczny niż etanol, dlatego powinno sie unikać kontaktu ze skórą.
Picie alkoholu nie chroni przez wirusem – alkohol obniża odporność organizmu.

Przepisy na płyn do dezynfekcji rąk i płyn do dezynfekcji powierzchni

Światowa Organizacja Zdrowia podała przepisy na domowy płyn do dezynfekcji rąk i domowy płyn do dezynfekcji powierzchni dla ubogich krajów Trzeciego Świata. W sytuacji epidemii koronawirusa i sytuacji kryzysowej może znaleźć zastosowanie i w naszych domach. Etanol, woda utleniona i gliceryna są dostępne w każdej aptece. Alkohol niszczy wirusy, woda utleniona unieszkodliwia bakterie, gliceryna chroni skórę przed wysuszeniem.
Oba płyny zawierają łatwopalny alkohol – etanol i izopropanol mogą zapalić się już w temperaturze 17°C-19°C!
Przed zastosowaniem płyn do dezynfekcji musi stać w zamkniętym szklanym pojemniku przez 72 godziny.
Płyn nie powinien dostać się do oczu!
Płyn należy przechowywać w miejscu niedostępnym dla dzieci!
Płyn do dezynfekcji rąk i płyn do dezynfekcji powierzchni nadaje się tylko do użytku zewnętrznego!

Dezynfekcja rąk

Przepis na domowy płyn do dezynfekcji rąk (na bazie przepisu WHO)
Składniki:
0,85 l etanolu 96%
45 ml czyli 3 łyżki wody utlenionej
15 ml czyli łyżka gliceryny 98% (z apteki)
110 ml wody destylowanej lub przegotowanej wody z kranu, ostudzonej
Składniki zmieszać w dużym naczyniu. Domowy płyn do dezynfekcji rąk najdłużej przechowa się w butelkach z ciemnego szkła. Do codziennego użytku stosować w niedużych pojemnikach.

Przepis na domowy płyn do dezynfekcji rąk (na bazie przepisu WHO)
Składniki:
0,8 l etanolu
0,2 l wody destylowanej lub przegotowanej wody z kranu, chłodnej
2 łyżki gliceryny roślinnej z apteki

Przepis na tani płyn do dezynfekcji rąk (przepis farmaceuty):
Składniki:
1 l etanolu skażonego 96%
220 ml wody destylowanej
Płyn do dezynfekcji rąk mocno wysusza skórę, trzeba w nią wcierać np. tłustą maść z witaminą A, która koi podrażnioną skórę albo żel z aloesu, który nawilża i otacza ją delikatną osłonką.

Jak stosuje się płyn do dezynfekcji rąk?
Powinno się albo myć ręce albo je dezynfekować, nigdy zarówno myć jak i dezynfekować, ponieważ wtedy szybko niszczy się cienką warstwę ochronną tłuszczu na powierzchni skóry i doprowadzi do jej niebezpiecznego wysuszenia i pękania. Środek dezynfekujący nakłada się wyłącznie na suchą skórę, następnie wciera w dłonie przez około 30 sekund (wtarty lepiej działa). Powierzchnie między palcami i kciuki, końce palców a szczególnie miejsca około paznokci zawsze wymagają starannego mycia i dezynfekcji. Do wystarczającej dezynfekcji rąk używa się 5 ml płynu dezynfekcyjnego.
Jeśli ręce są brudne lub mokre działanie środka odkażającego jest słabsze. Dlatego w tym wypadku ręce trzeba dokładnie wymyć i wysuszyć a następnie stosować tylko dezynfekcję.
Rękawiczki jednorazowe nie zastąpią mycia rąk i ich dezynfekcji.

Dezynfekcja powierzchni

Przepis na domowy płyn do dezynfekcji powierzchni (na bazie przepisu WHO)
Składniki:
0,75 l alkoholu izopropylowego 99%
45 ml wody utlenionej (3 łyżki)
15 ml gliceryny z apteki (łyżka)
190 ml wody destylowanej lub gotowanej wody, ostudzonej
Składniki zmieszać w dużym naczyniu. Domowy płyn do dezynfekcji najdłużej przechowa się w butelkach z ciemnego szkła. Do codziennego użytku stosować w niedużych pojemnikach.

Przepis na tani płyn do dezynfekcji powierzchni (przepis farmaceuty):
Składniki:
litr alkoholu izopropylowego technicznego 99,9 %
250 ml wody destylowanej lub zdemineralizowanej

Przepis na tani płyn antybakteryjny do dezynfekcji powierzchni
Składniki:
litr octu spirytusowego 10%
0,8 l wody z kranu (przegotowanej i ostudzonej)
3 łyżki wody utlenionej
Płyn do dezynfekcji na bazie octu jest delikatniejszy niż płyn na bazie alkoholu.

Jak stosuje się środek odkażający powierzchnie?
Przed zastosowaniem środka do dezynfekcji powierzchnię trzeba dokładnie wyczyścić i wytrzeć do sucha.
Przed użyciem butelkę z płynem do dezynfekcji wstrząsnąć, opryskać powierzchnię trzymając ją daleko od twarzy. Najlepiej odwrócić głowę, nie wdychać oparów. Aby płyn do dezynfekcji zadziałał, powinien pozostać na powierzchni przez 10 minut.

Szczególnie starannie trzeba myć i dezynfekować przyciski w toalecie, kurki w kranach, klamki i uchwyty, włączniki światła.
Do dezynfekcji pomieszczeń lepiej stosować jednorazowe ściereczki, papierowe ręczniki. Ścierki z materiałów trzeba często zmieniać i prać w temperaturze przynajmniej 60°C.

Artykuły powiązane:
Boisz się wirusa? Zmień nawyki!
Chrońmy drogi oddechowe. Maseczka ochronna (nie tylko) w czasie epidemii wirusa.