Zioła w doniczce, na balkonie i w ogrodzie 

Rady jak uprawiać świeże zioła na balkonie i w ogrodzie. Czy trzeba nawozić zioła? Jak często nawozić zioła? Pietruszka naciowa, portulaka zimowa, rozmaryn, rumianek pospolity, ruta zwyczajna, rzeżucha ogrodowa, stewia, szałwia chia, szałwia lekarska, szczaw zwyczajny, szczypiorek czosnkowy, trybula ogrodowa, tymianek właściwy… 

Kiedy nawozić zioła? Jak nawozić zioła?
Gnojówką można nawieźć ziemię wokół roślin rosnących w ogrodzie już w lutym, zanim zioła wypuszczą pierwsze pędy, aby pobudzić glebę do życia.
Na przełomie marca i kwietnia wysypuje się wokół ziół rosnących w ogrodzie kompost lub nawóz organiczny, ostrożnie przekopuje a glebę podlewa.
Płynne nawozy wylewa się wokół roślin podlanych 1-2 dni wcześniej rano lub wieczorem, nigdy w słoneczne południe. Roślin nie nawozi się w upalne dni.

Czym nawozić zioła?

Zioła lubią nawozy organiczne! Większości ziołom uprawianych w ogródkach wystarczy zasilanie kompostem uzyskanym ze skoszonej trawy i chwastów we własnym ogrodzie. Rozrzuca się go na początku wiosny wokół rośliny i lekko przekopuje uważając, aby nie zniszczyć bocznych korzeni. Silnie rosnącym roślinom można dodać kompost w lipcu.
Zioła można także wzmacniać podlewając herbatą ziołową (z rumianku, skrzypu), gnojówką z pokrzywy, żywokostu. 

Zioła „żarłoczne”, wymagające regularnego nawożenia organicznymi nawozami wieloskładnikowymi to lubczyk, pietruszka, mięta, estragon, bazylia, szczypiorek, czosnek niedźwiedzi, ogórecznik, werbena cytrynowa. Najlepszy dla nich będzie organiczny nawóz długodziałający w formie granulek zmieszany z ziemią wokół roślin, nawóz dla pomidorów.

Mniejsze zapotrzebowanie na składniki odżywcze mają majeranek, hyzop, koper ogrodowy, trybula, cząber ogrodowy, rzeżucha, nawozi się je mniejszymi dawkami.
Wiadomo, że lawenda, tymianek, szałwia, kolendra, szczaw najlepiej rosną w ubogiej ziemi. Jednak rośliny rosnące długo w jednym miejscu trzeba delikatnie nawieźć.

Nie powinno się nawozić ziół nawozami przeznaczonymi dla roślin ozdobnych ze względu na nasze zdrowie! Nawóz zawierający dużo azotu spowoduje, że roślinki będą bardzo wyrośnięte, ale wiotkie. Powinno się unikać nawozów zawierających fosfor, który zmusza rośliny do kwitnięcia. A najsmaczniejsze są zioła, które jeszcze nie kwitły.

Dobra rada: płynnymi nawozami nigdy nie moczy się liści (możliwość poparzenia!) i nigdy nie podlewa roślin przed zbiorami, ponieważ nawozy zawierają niebezpieczne związki chemiczne, a gnojówka i rozpuszczony obornik bakterie atakujące m.in. układ trawienny. Po nawiezieniu nawozami w płynie rośliny trzeba opłukać czystą wodą.

Jak często nawozić zioła?

Nawóz organiczny potrzebuje około 3-4 tygodni aby zmineralizował się w glebie i korzenie roślin mogły go przyswoić. Po pierwszym nawożeniu na początku wiosny następuje drugie nawożenie pod koniec maja, a rośliny często ścinane lub wymagające dużej ilości składników odżywczych nawozi się jeszcze raz w lipcu.
Zioła, które rosną w skrzynce na balkonie albo w doniczce w kuchni powinno się nawozić, np. nawozem dedykowanym dla ziół lub dla pomidorów co 6-8 tygodni. Zioła „żarłoczne” i często ścinane potrzebują częstego nawożenia, co 4 tygodnie.

Rady jak mieć zawsze świeże zioła na balkonie i w ogrodzie

Pietruszka naciowa
Petroselinum crispum
Zioło dwuletnie, liście można zbierać nawet zimą – póki ich mróz nie zwarzy.
Kiedy siać pietruszkę naciową? Jak siać pietruszkę naciową?
Nasiona pietruszki wysiewa się do gruntu od marca do maja. Sieje się je do rowków o głębokości 5 mm – 1 cm w rzędy co 30 cm. Wschody przerywa się zostawiając roślinki co 5-6 cm.
Pietruszka najlepiej rośnie w ziemi luźnej, przepuszczalnej i tylko lekko wilgotnej, zawierającej wapń. Pietruszka nie lubi silnie nasłonecznionych stanowisk i gleby świeżo nawiezionej. Najlepiej służy jej kompost. Pietruszkę naciową można uprawiać latem w doniczce na balkonie a w domu przez cały rok. Zebrane nasiona pietruszki zachowują zdolność kiełkowania przez 2 lata.

Portulaka pospolita, portulaka warzywna
Portulaca oleracea
Zioło jednoroczne.
Kiedy siać portulakę? Jak siać portulakę? 
Nasiona portulaki wysiewa się na głębokość 5 mm do doniczek w marcu i kwietniu, a do gruntu w maju i w czerwcu, rzadko, w rzędy oddalone co 20-25 cm. W temperaturze 15°C-20°C nasiona kiełkują po 1-2 tygodniach. Gęste wschody przerywa się co 3-8 cm. Portulaka najlepiej rośnie w miejscach ciepłych i słonecznych, w glebie żyznej ale lekkiej. Roślinę ścina się pierwszy raz 4-10 tygodni po wysianiu – szybko odrasta. Zbiory portulaki trwają do końca lata. Nasiona portulaki bardzo długo zachowują zdolność kiełkowania, nawet przez 10 lat.

Rozmaryn lekarski
Rosmarinus officinalis
Wieloletnie zioło lekarskie. Ten miododajny półkrzew w naszym klimacie osiąga wysokość ok. 60 cm. 
Kiedy siać rozmaryn? Jak siać rozmaryn?
Nasiona rozmarynu wysiewa się do skrzynek od marca do czerwca. Gleba powinna być wcześniej podlana, ponieważ nasion nie przykrywa się glebą po wysianiu lecz delikatnie przyciska dłonią do podłoża. Wykiełkują w temperaturze 18°C – 25°C w ciągu 20 – 35 dni. Wschody pojawiają się nieregularnie.
Jak sadzić rozmaryn?
Siewki o wysokości 5 cm wysadza się pojedynczo do doniczek lub skrzynek w rozstawie 20 x 20 cm. Rozmaryn lubi przepuszczalną, próchniczą glebę, miejsca słoneczne, bardzo ciepłe i osłonięte. Dobrze znosi suszę, lecz w czasie przedłużających się deszczów jest łatwo atakowany przez grzyby. Rozmaryn można uprawiać w skrzynce na balkonie albo zakopać w doniczce (dużej!) w ogrodzie a pod koniec sierpnia przenieść do chłodnego pomieszczenia, ponieważ w gruncie nie przetrwa zimy. Igiełki zbiera się dopiero w następnym roku uprawy, od maja do końca lata.

Rumianek pospolity
Matricaria chamomilla
Zioło jednoroczne o wysokości 30 – 60 cm.
Kiedy siać rumianek? Jak siać rumianek?
Rumianek wysiewa się w zimnej szklarni i na rozsadniku wiosną, nasion nie przykrywa się glebą.
Nasiona rumianku zmieszane z piaskiem można wysiać bezpośrednio na grządkę i przerywać zbyt gęste wschody.
Jak sadzić rumianek?
W temperaturze 15°C-20°C nasiona rumianku wykiełkują w ciągu 10-15 dni, młode roślinki wysadza się w rozstawie 15 x 30 cm na miejsce ciepłe i słoneczne, do gleby próchniczej z domieszką piasku, gliny. Zbiera się w pełni rozkwitłe kwiaty w czasie suchej pogody.

Ruta zwyczajna
Ruta graveolens
Zioło wieloletnie, drewniejące u dołu, dorasta do wysokości 1 m.
Jak siać rutę?
Nasiona wysiewa się bez przykrywania ziemią, kiełkują kiedy gleba nagrzeje się do temperatury 10°C. Lubi miejsca ciepłe, osłonięte i słoneczne, glebę lekko zasadową. Późnym latem można ją rozmnożyć przez sadzonki pędowe.
Ruta bywa uprawiana na rabatach jako tło dla kwiatów. Zapachu ruty nie lubią koty.

Rzeżucha ogrodowa
Lepidium sativum
Zioło jednoroczne. Nasiona rzeżuchy ogrodowej wysiewa się w domu przez cały rok.
Kiedy siać rzeżuchę? Jak siać rzeżuchę?
W ogrodzie wysiewa się ją bezpośrednio na grządkę od wiosny do września, w rzędach oddalonych o 30 cm lub rzutowo, przykrywa warstwą gleby o grubości 5 mm. W temperaturze 15°C-20°C kiełkuje w ciągu niespełna tygodnia, można ją zbierać już w 3 tygodnie po wysianiu. Ponieważ szybko rośnie sieje się ją w pustych miejscach między roślinami.

Stewia
Stevia rebaudiana
Kiedy siać stewię? 
Zioło jednoroczne, dorasta do wysokości 1 m.
W ciepłym pomieszczeniu można ją wysiewać przez cały rok, w ogrodzie od maja do czerwca. Nasiona kiełkują w świetle w temperaturze przynajmniej 22°C w ciągu 2 tygodni. Siewki z 4-6 liśćmi pikuje się do osobnych doniczek.
Jak sadzić stewię?
Po zahartowaniu wysadza się je do ogrodu w drugiej połowie maja w rozstawie 50 x 50 cm. Stewia powinna rosnąć w miejscu słonecznym, ale jej korzeń nie może przeschnąć. Nie znosi gleby podmokłej.
Można ją uprawiać w doniczce, a ponieważ ma rozbudowany system korzeniowy, wymaga doniczki o średnicy min. 16-18 cm.

Szałwia chia
Salvia hispanica
Zioło jednoroczne dorastające do wysokości powyżej 1 m. Szałwię chia można uprawiać przez cały rok w ciepłym pomieszczeniu.
Jak siać szałwię chia?
Do doniczek sieje się ją w kwietniu, rzadko, a zahartowane siewki o wysokości 5 cm wysadza się do ogrodu pod koniec maja w rozstawie 80 x 80 cm.
W ogrodzie nasiona chia wysiewa się punktowo co 20-30 cm od końca maja do czerwca, przykrywa warstwą przesianej ziemi o grubości 2 mm. Wschody pojawiają się po 1-2 tygodniach. Rośliny potrzebują dużych odstępów. Nasiona chia dojrzewają do zbioru najwcześniej po 4 miesiącach. 

Szałwia lekarska
Salvia officinalis
Wieloletnie zioło o wysokości 50-70 cm, mocno rozkrzewiający się półkrzew o walorach ozdobnych.
Kiedy siać szałwię? Jak siać szałwię?
Nasiona szałwii wysiewa się do doniczek w marcu-kwietniu, bezpośrednio do gleby w maju-czerwcu, przykrywa warstwą ziemi o grubości najwyżej 5 mm. W temperaturze powyżej 15°C wykiełkują w ciągu 7-14 dni. Przy gęstych wschodach trzeba ją pikować.
Jak sadzić szałwię?
Silne sadzonki wysadza się w rozstawie 30 x 40 cm na stanowisko słoneczne, ciepłe, do gleby lekko wilgotnej, przepuszczalnej, próchniczej zawierającej glinę i wapń. Szałwia nie znosi ciężkich, zbitych gleb i podmokłych stanowisk. Można ją uprawiać latem w doniczce na balkonie a we wrześniu posadzić w ogrodzie.
Lekko owłosione liście mają lekko gorzki smak, w czasie kwitnienia liście są wyjątkowo gorzkie, za to kwiaty są smaczne. Liście i szczyty zbiera się do końca lata. Młode rośliny okrywa się na zimę.

Szczaw zwyczajny
Rumex actova var. patienta
Zioło wieloletnie, liście zbiera się do jesieni ale najlepiej smakują wiosną.
Kiedy siać szczaw?
Nasiona wysiewa się od kwietnia do sierpnia na głębokość 0 – 5 mm do rowków wypełnionych kompostem. Rzędy powinny być oddalone co 50 cm. Nasiona kiełkują 2-3 tygodnie. Szczaw rośnie w glebie wilgotnej, gliniastej.

Szczypiorek patrz czosnek szczypiorek

Szczypiorek czosnkowy czyli czosnek bulwiasty
Allium tuberosum
Zioło wieloletnie o wysokości 30-60 cm i szerokości 20 cm. Jego białe kwiatki zdobią ogród naturalistyczny.
Kiedy siać szczypiorek czosnkowy? Jak siać szczypiorek czosnkowy?
Nasiona szczypiorku czosnkowego wysiewa się w ogrodzie od marca do sierpnia na głębokość 1-3 cm, rzadko, w rzędach co 25-30 cm. W temperaturze 15°C-20°C wykiełkują po 2-3 tygodniach. Zbyt gęste wschody przerywa się zostawiając najsilniejsze rośliny w odstępach co 20 cm. W ogrodzie możliwy jest także siew jesienią na rozsadniku.
Jak sadzić szczypiorek czosnkowy?
Starsze kępki szczypiorku dzieli się, wysadza na grządkę lub przy ścieżkach w rozstawie 25 x 25 cm. Szczypiorek czosnkowy wysiewa się sam w ogrodzie.
Szczypiorek czosnkowy dobrze rośnie na stanowisku słonecznym i półcienistym, w lekko wilgotnej glebie próchniczej lub gliniastej z domieszką piasku. Korzeni się płytko, dlatego latem wymaga podlewania. Młode rośliny na zimę okrywa się choiną.
Można uprawiać w doniczce zimą – wymaga temperatury 12°C-18°C. Płaskie liście, które smakują jak czosnek, ścina się dopiero dopiero od 2. roku uprawy, wielokrotnie w ciągu sezonu, ale nigdy nisko przy ziemi.

Trybula ogrodowa
Anthriscus cerefolium
Zioło jednoroczne osiągające wysokość 30-60 cm.
Kiedy siać trybulę? Jak siać trybulę?
Nasiona trybuli wysiewa się od maja na rozsadniku, a od końca maja do lipca na grządkę w rzędach co 15 cm. Nasion nie przykrywa się glebą. W temperaturze 8°C-20°C wykiełkują w ciągu 2-3 tygodni dni. Wschody trzeba przerwać zostawiając najsilniejsze rośliny co 5 cm. Nasiona trybuli ogrodowej zachowują zdolność kiełkowania przez 3 lata.
Trybula najlepiej rośnie w półcieniu, w glebie próchniczej i wilgotnej. Nie udaje się w pełnym słońcu, źle znosi upał. Zbiory możliwe po 6-10 tygodniach od siewu – liście zbiera się przez kwitnieniem rośliny.

Tymianek właściwy
Thymus vulgaris
Zioło wieloletnie, miododajne, zdobi ogród naturalistyczny.
Rozrasta się w drewniejącą krzewinkę, łodygi osiągają długość 30 cm. Dopiero w 2. roku zbiera się młode pędy i listki (najsmaczniejsze są przed kwitnieniem).
Kiedy siać tymianek? Jak siać tymianek?
Nasiona tymianku wysiewa się wiosną do doniczek na parapecie lub od maja do czerwca na grządce w rzędach co 20 cm. W temperaturze 15°C-20°C kiełkują po 2-3 tygodniach. Nie przykrywa się ich ziemią. Przy gęstych wschodach roślinki przerywa się lub pikuje.
Jak sadzić tymianek?
Silne sadzonki tymianku wysadza się w ogrodzie pod koniec maja w rozstawie 20 x 20 cm. Tymianek najlepiej rośnie w pełnym słońcu, na słabych, piaszczystych glebach zawierających glinę. Nie znosi zimnej, podmokłej gleby. Można go uprawiać w doniczce na balkonie, ale trzeba się liczyć z tym, że kwitnący tymianek przyciąga dużo pszczół. 
Dobra rada: tymianku nie ścina się przed zimą!

Artykuły powiązane:

Zioła w ogrodzie i w doniczce cz. 1. 
Zioła w ogrodzie i w doniczce cz. 2.

Dobre sąsiedztwo roślin na grządce i uprawa współrzędna. Zioła cz.1.
Dobre sąsiedztwo roślin na grządce i uprawa współrzędna. Zioła cz. 2.