Dziki bez czarny. Przepisy na przetwory ze świeżych owoców czarnego bzu

Dziki bez czarny na zimę

Kiedy i jak zbierać owoce czarnego bzu? Rady jak zrobić sok z bzu czarnego. Przepisy na przetwory z bzu czarnego na zimę: sok z bzu czarnego z cukrem; sok z czarnego bzu na zimno; sok z czarnego bzu z melasą; sok z bzu czarnego bez cukru utrwalony alkoholem; dżem z bzu czarnego na zaparcia; lecznicza nalewka z bzu czarnego bez cukru…
Dziki bez czarny, czyli bez lekarski, bez pospolity, zwany jest też bzowiną czy hyćką. Owoce bzu mają m.in. działanie regulujące pracę układu trawiennego, odtruwające (pomagają pozbyć się z organizmu metali ciężkich i radionuklidów, obniżają stężenie cholesterolu i trójglicerydów), moczopędne, witaminizujące i wspierające układ odpornościowy (zawierają dużo witaminy A i C, podobną ilość antocyjanów co owoce aronii), wzmacniające drobne naczynia krwionośne.

Kiedy dojrzewają owoce bzu czarnego?
Jagody czarnego bzu dojrzewają stopniowo i nierównomiernie, swoje terapeutyczne działanie osiągają w pierwszej połowie września.
Część jagód bzu czarnego, szczególnie na starych krzakach i w zimniejszych rejonach kraju dojrzewa dopiero w październiku. Tradycyjnie owoce bzu czarnego zbiera się na przetwory po pierwszych przymrozkach, jednak przez ostatnie zmiany klimatyczne termin zbioru może przypadać w terminie wcześniejszym. Dojrzałe owoce mają ciemnofioletowy kolor (prawie czarny), błyszczącą skórkę, a łodyżki z owocami czerwone zabarwienie. Zielone owoce bzu czarnego zawierają kwas cyjanowodorowy, a niezupełnie dojrzałe zawierają wyjątkowo duże ilości substancji powodujących zatrucie.

Zbiór owoców dzikiego bzu czarnego i przechowywanie
Owoce bzu czarnego zbiera się po deszczu, lecz w słoneczny dzień, aby promienie słońca zdążyły obsuszyć roślinę. Gałązki z dojrzałymi jagodami bzu obcina się ostrym nożem lub sekatorem, luźno układa w koszu lub wiaderku. Do suszenia i przygotowania z nich przetworów trzeba wybrać wyłącznie zdrowe i dojrzałe owoce, fioletowo-czarne o błyszczącej skórce, a zielone, wyschłe i uszkodzone odrzucić. Świeże owoce bzu czarnego mogą być przechowywane w lodówce nie dłużej niż przez 2 dni. Łatwo pleśnieją, ponieważ są delikatne i zawierają niewiele konserwujących kwasów. Delikatne jagody zdejmuje się z łodyżek widelcem.

Dlaczego nie powinno się spożywać surowych owoców bzu czarnego ?
Świeże dojrzałe owoce bzu lekarskiego mają działanie przeczyszczające i nie nadają się do spożycia na surowo. Po ich spożyciu występują zawroty i bóle głowy, wymioty, biegunka. Dlatego preparaty z owoców bzu do spożycia przygotowuje się wyłącznie z owoców ugotowanych, ponieważ wysoka temperatura usuwa zawarte w nich szkodliwe substancje. Powinno się je gotować krótko, aby nie zniszczyć substancji biologicznie czynnych, używając wyłącznie szklanych lub emaliowanych naczyń i drewnianej łyżki/pałki.

Jagody bzu czarnego poddane fermentacji są szkodliwe dla zdrowia, nie nadają się więc do wyrobu win.

Preparaty z czarnego bzu (szczególnie sok) w celach leczniczych powinny być stosowane po konsultacji z lekarzem, z umiarem i przez krótki okres czasu, aby nie wywołały skutków ubocznych. 

Przepisy na przetwory z bzu czarnego

Jak przygotować sok z bzu czarnego?

Sok z bzu czarnego z cukrem, przepis podstawowy
Do 3 litrowego wyparzonego i suchego słoja wsypywać warstwami świeże dojrzałe jagody bzu czarnego (bez szypułek) przesypując każdą warstwę cukrem (warstwy o grubości 2 cm). Słój wypełnić całkowicie. Warstwy lekko ugnieść drewnianą łyżką. Na wierzchu powinna być warstwa cukru. Słój przykryć pokrywką (nie zakręcać) i postawić na słonecznym parapecie na 2-3 dni. Bez nie powinien fermentować. Zlać powstały sok (nie przecierać), doprowadzić do wrzenia i szybko przelać do wygotowanych suchych słoiczków. Szczelnie zakręcić, postawić do góry dnem do ostudzenia. Sok z dzikiego bzu czarnego na zimno przechowywać w lodówce i szybko zużyć.
W krajach byłego ZSRR przygotowany w butlach przez 15-30 dni surowy sok z bzu lekarskiego stosuje się w leczeniu raka żołądka, lecz jest to metoda stosowana wyłącznie w popularnej tam medycynie ludowej.

Sok z bzu czarnego z cukrem na zimno
Dojrzałe zdrowe jagody bzu wypłukać, zdjąć widelcem i zmiksować. Na litr otrzymanego soku wsypać 30 dag cukru, dobrze wymieszać. Przelać do buteleczek lub słoiczków, wytrzeć ich brzegi do sucha, szczelnie zakręcić. Wstawić do rondla z chłodną wodą i powoli podgrzewać, kiedy woda zacznie falować, sok utrwalać jeszcze przez 10 minut.

Sok z czarnego bzu z melasą, wzmocnienie odporności, przeziębienie, zmęczenie pracą umysłową
Składniki
1,5 kg świeżych jagód bzu czarnego (po oczyszczeniu)
szklanka wody
sok z 2 cytryn (bez miąższu i pestek)
20 dag melasy
Dojrzałe jagody bzu czarnego wsypać do garnka, zalać wodą, na małym gazie doprowadzić do wrzenia często mieszając. Miękkie owoce ugnieść drewnianą łyżką, garnek odstawić do lekkiego przestudzenia. Owoce bzu czarnego przełożyć na gęste sito wyłożone złożoną gazą, wycisnąć sok ręką. Połączyć płyny, dodać sok z cytryny, melasę i podgrzewać na małym ogniu mieszając. Doprowadzić do wrzenia, gotować bez pokrywki przez 10 minut. Gotujący się sok z bzu czarnego szybko przelać do wygotowanych i suchych niedużych słoików. Wytrzeć brzegi, zakręcić szczelnie suchą pokrywką.  Słoki postawić do góry dnem do ostudzenia. Przechowywać w ciemnym i zimnym miejscu. Sok z bzu czarnego przeznaczony do długiego przechowywania można utrwalić w kąpieli wodnej. Pić dodając do szklanki wody po 2 łyżki soku. Dodanie łyżeczki miodu wzmocni terapeutyczne działanie soku z bzu lekarskiego.

Sok z bzu czarnego bez cukru utrwalony alkoholem, przeziębienie, kaszel 
Składniki
szklanka świeżych owoców bzu czarnego*
2 szklanki wody
0,25 szklanki brandy (wypalanki), nie koniecznie
W małym garnku doprowadzić wodę do wrzenia, zmniejszyć ogień i wsypać owoce bzu lekarskiego. Gotować na małym ogniu przez 20 minut. Przecedzić zawartość przez sito wyłożone złożoną gazą, resztę soku wycisnąć ręcznie. Wypłukać garnek, wlać sok i gotować go na małym ogniu bez przykrycia tak długo, aż objętość soku zredukuje się do około jednej szklanki. Zdjąć garnek z ognia i odstawić do przestudzenia. Lekko ciepły sok przelać do wyparzonej i suchej butelki, dodać alkohol, szczelnie zamknąć. Wstrząsnąć. Sok z bzu czarnego przechowywać w zamkniętym słoiku w lodówce przez 2 miesiące. Przy pierwszych objawach przeziębienia zażywać dziennie po 3-5 łyżki soku z bzu lekarskiego z dodatkiem miodu, następnie wystarczą 1-2 łyżki.
*Preparat można przygotować też z 0,5 szklanki suszonych owoców bzu czarnego.

Jak stosować sok z bzu czarnego?

Sok z czarnego bzu, wzmocnienie wzroku przy krótkowzroczności
Słodki sok z bzu pić po łyżeczce 3 razy dziennie na 15-20 minut przed posiłkami przez 1-2 miesięcy. Kurację można przeprowadzić dwa razy w roku.

Sok z bzu czarnego, infekcje, katar, gorączka
Pić 4 razy dziennie po 100-200 ml soku podgrzanego do temperatury max. 40°C (aby nie niszczyć witaminy C). Lekko ciepły sok z bzu ma działanie hamujące procesy zapalne podczas infekcji wirusowej i rozmnażanie się wirusów, doskonały w początkowej fazie infekcji.
Rada: Herbata z suszonych kwiatów bzu czarnego ma znacznie silniejsze działanie podczas infekcji wirusowych.

Sok z bzu czarnego, nerwobóle, neuralgia nerwu trójdzielnego
Sok z bzu lekarskiego wymieszać z winem Cahors w stosunku 1:1. Pić przed posiłkiem 2 razy dziennie po 3 łyżki przez 7-10 dni.

Jak przygotować nalewkę z bzu czarnego?

Nalewka z bzu czarnego, zapalenie rozcięgna podeszwowego, osteochondrosis z deformacją stawów
Do szklanego słoika wsypać oczyszczone, dojrzałe świeże jagody bzu do 3/4 jego wysokości. Słoik wypełnić żytnia wódką (jagody muszą być całkowicie zakryte), szczelnie zakręcić i umieścić na miesiąc w ciemnym miejscu. Dokładnie przefiltrować przez kilkakrotnie złożoną gazę. Nalewkę z bzu wykorzystywać wyłącznie zewnętrznie do kompresów lub wcierając 1-2 razy dziennie nalewkę w bolące miejsce.
Rada: tak sporządzonej nalewki z bzu czarnego nie powinno się pić, ponieważ wywołuje wymioty i biegunkę.

Dżem z czarnego bzu lekarskiego ma również właściwości terapeutyczne. Polecany jest na zaparcia oraz dla poprawy perystaltyki jelit, zwłaszcza kobietom po 40. roku życia. Dżem z czarnego bzu spożywany z naparem z owoców bzu oczyszcza żołądek.

Jak przygotować dżem z bzu czarnego?

Dżem z bzu czarnego z melasą, na zaparcia, skłonność do nadwagi
Składniki
1 kg świeżych owoców bzu czarnego (po oczyszczeniu)
10 dag melasy (lub cukru)
sok z 2 cytryn (bez miąższu i pestek)
Jagody bzu czarnego zdjąć z szypułek, wsypać do rondla, rozgnieść drewnianą pałką. Dodać melasę (jak najciemniejszą), gotować przez 20 minut mieszając. Wycisnąć sok z cytryny, dodać do dżemu, gotować mieszając przez 5 minut. Bardzo gorący dżem wkładać do wygotowanych słoiczków, wytrzeć brzegi i zakręcić suchą pokrywką. Słoiki przechowywać w lodówce. Codziennie rano na czczo przyjmować łyżkę dżemu. Dżem z bzu czarnego z dodatkiem cytryny ma działanie wzmacniające i oryginalny smak.
Rada: dżem z dzikiego bzu czarnego z melasą ma znacznie silniejsze działanie na zaparcia.

Przepisy na zdrowy syrop z kwiatów bzu czarnego bez kwasku cytrynowego można znaleźć w artykule „Dziki bez czarny. Kwiaty dla zdrowia”.

O właściwościach leczniczych kwiatów dzikiego bzu czarnego, syropu, naparu, wywaru i nalewki z kwiatów czarnego bzu można przeczytać w artykule „Właściwości lecznicze kwiatów dzikiego bzu czarnego.”  

Rady jak mrozić owoce dzikiego bzu czarnego i inne owoce jagodowe, aby zachowały swoje wartości i wygląd można przeczytać w artykule Zamrażanie owoców jagodowych na zimę.