W ogrodzie wrzesień
Wrzesień: plan pracy w ogrodzie ekologicznym i w sadzie
Kalendarz prac w ogrodzie ekologicznym i w sadzie we wrześniu: w ogrodzie warzywnym, w ogrodzie ziołowym, w ogrodzie ozdobnym, w sadzie ekologicznym, w szklarni. Pielęgnacja trawnika we wrześniu. Rady jak dbać o rośliny doniczkowe na balkonie i dalie we wrześniu, jak sadzić tulipany, przebiśniegi, żonkile, krokusy, hiacynty, czosnek kwitnący…
We wrześniu nie powinno się już nawozić roślin nawozami zawierającymi azot, szczególnie roślin ciepłolubnych. Tylko rozwijające się późne odmiany kapust i por zimowy po raz ostatni nawozi się gnojówką z pokrzywy i żywokostu. Od połowy miesiąca trzeba ograniczyć podlewanie ogrodu ozdobnego, ale rozkwitające jesienią byliny (chryzantemy, wrzosiec) oraz młode drzewa i krzewy owocowe wymagają systematycznego podlewania w suche dni do późnej jesieni. W pierwszej połowie września kończy się letnie cięcie drzew pestkowych i ziarnkowych, a pod koniec miesiąca można przycinać orzech włoski. W suchy ale pochmurny dzień przeprowadza się ostatnie, lekkie cięcie żywopłotów iglastych i liściastych (uwaga na gniazda ptaków!).
We wrześniu planuje się sadzenie drzewek, krzewów, żywopłotów oraz kupuje cebule roślin kwitnących wiosną i przed sadzeniem zaprawia je środkiem grzybobójczym.
Przez cały miesiąc usuwa się z ogrodu zamierające pędy roślin, ich chore części, liście. Ważna jest ochrona roślin przed chorobami (szczególnie przed rozwijającymi się w wilgotne dni chorobami grzybowymi) i szkodnikami.
We wrześniu dni są krótsze, chłodniejsze. Trzeba śledzić prognozy pogody, aby ochronić lub zebrać plony przed spodziewanymi przymrozkami w nocy. Najpóźniej na początku września dezynfekuje się pomieszczenia, myje skrzynki do przechowywania owoców.
Wciąż kompostuje się zdrowe resztki roślin z ogrodu, utrzymując wilgoć w stercie rozkładającego się kompostu. Podlewa się go gnojówką z pokrzywy, żywokostu, liści dzikiego bzu czarnego, aby przyspieszyć kompostowanie.
Przez cały wrzesień w ogrodzie kontynuowane są zbiory. Przygotowuje się przetwory do słoików na zimę.
Co trzeba zrobić w ogrodzie i w sadzie we wrześniu?
Prace w ogrodzie warzywnym we wrześniu
– w pierwszych dniach można siać roszpunkę warzywną, sałatę siewną, sałatę dębolistną, endywię, rzodkiewkę, portulakę zimową, rzeżuchę na późny zbiór, mrozoodporną sałatę zimową do zbioru wiosną, a po przymrozkach okryć grządkę włókniną;
– bakłażany, paprykę, pomidory, cukinię, fasolkę szparagową okryć, chronić przed zimnymi nocami cukinie, regularnie podlewać i nawozić je gnojówką, kompostem, aby dojrzały przed pierwszymi przymrozkami;
– kopczykować por zimowy;
– wciąż podlewać dojrzewające warzywa korzeniowe (seler!) i kapustne; systematycznie zbierać największe egzemplarze;
– przeprowadzić ostatni zbiór pomidorów; nawet zielone pomidory dojrzeją w temp. 15-18°C, zwłaszcza na zerwanej gałązce;
– usunąć krzaczki ogórków z grządek;
– sprzątnąć cebulę przeznaczoną do przechowania i suszyć ją; sadzić cebulę dymkę w 2. połowie miesiąca;
– wykopać ziemniaki;
– zbierać fasolę i bób, suszyć ziarna;
– systematycznie zbierać dojrzałe melony, arbuzy i dynie; dojrzewające dynie trzeba zabezpieczyć przed gniciem na mokrej glebie podkładając pod nie słomę albo deseczkę;
– bielić endywię zimową, związując lub przykrywając rozety na 2 tygodnie przed zamierzonym zbiorem;
– w połowie miesiąca dzielić i sadzić rabarbar;
– w 2. połowie września siać szpinak zimowy;
– pod koniec września lepiej później usunąć stożek wzrostu kapusty brukselki kiedy główki są duże i zwarte;
– przekopać puste grządki (szczególnie ważne w przypadku ciężkich gleb);
– przykopać nawóz zielony.
Prace w ogrodzie ziołowym we wrześniu
– siać trybulę i lubczyk; sadzić zioła, dzielić silne kępy szczypiorku najlepiej w pierwszej połowie miesiąca;
– ściąć przekwitające kwiaty lawendy;
– delikatne zioła (rozmaryn, bazylia, wawrzyn) przenieść na parapet okienny.
Prace w szklarni we wrześniu
– wysiać roszpunkę, szpinak, rzodkiewkę; wysadzić endywię;
– zamykać szklarnię na noc.
Prace w sadzie ekologicznym we wrześniu
– siać nasiona rokitnika do doniczek na początku września;
– zrywać stopniowo dojrzałe jabłka, śliwki, gruszki, winogrona; jabłka i gruszki powinny być przechowywane przez 10-15 dni, aby dojrzały do spożycia; śliwki przeznaczone do przetwarzania strząsa się z drzew kiedy skórka przy ogonku zacznie się marszczyć, natomiast do jedzenia lub do krótkotrwałego przechowywania zrywa się je razem z ogonkiem;
– usuwać mumie na drzewach, codziennie zbierać opadające owoce, aby nie rozprzestrzeniały się choroby i szkodniki;
– po zbiorze owoców przyciąć brzoskwinię i posadzić czosnek pod jej koroną;
– zbierać opadłe z drzewa orzechy włoskie (nie zrywać); orzechy laskowe zbierać kiedy wypadają z okryw; orzechy dosuszać przez kilka tygodni w koszach w miejscu przewiewnym;
– usuwać wilki na drzewach owocowych;
– po zbiorze nawieźć truskawki; sadzić nowe krzaczki truskawek i poziomek (ostatni termin);
– po zbiorze wyciąć owocujące pędy jeżyn i malin przy samej ziemi; wyciąć nadmiar młodych pędów;
– wyciąć porażone chorobą i zniekształcone naroślami pędy malin;
– chronić winogrona przed ptakami (np. siatką);
– w drugiej połowie sierpnia założyć opaski z papieru falistego na pnie śliw (częścią pofalowaną do spodu), aby zapobiec rozmnażaniu się owocówki śliwkóweczki oraz opaski lepne na pnie jabłoni (namiotnik jabłoniaczek), na pnie śliw, grusz, jabłoni, czereśni, wiśni i niektórych drzew ozdobnych (piędzik przedzimek, mszyce);
– kontrolować porzeczki (przeziernik porzeczkowiec), ew. wyciąć porażone pędy;
– wykopać stare, chore drzewa i krzewy;
– przygotować glebę na jesienne sadzenie drzew i krzewów owocowych, jeszcze można wysiać gorczycę, aby odkazić glebę;
– określić pH gleby: pod koniec miesiąca przekopać obornik, przykopać nawozy zielone lub od początku jesieni wapnować kwaśną glebę nawozami wapniowymi węglanowymi (CaCO3).
Prace w ogrodzie ozdobnym we wrześniu
We wrześniu sadzi się cyprysiki, cisy, bukszpany i inne zimozielone krzewy z dużą bryłą korzeniową – późne lato to najlepszy termin, ale nie można zapomnieć o ich podlewaniu. Na początku września można jeszcze sadzić bulwy lilii białej, kosaćców bródkowych czy pustynnika. Pierwsza połowa września to ostatni termin dzielenia przekwitłych bylin (łubin, jastrun właściwy, ostróżka). Kwiaty na bukiety tnie się rano, na suche bukiety zbiera się tylko całkowicie rozwinięte kwiaty. Poza tym można:
– w pierwszych dniach września siać dwuletnie kwiaty letnie niezapominajki, lewkonie, naparstnicę w miejscach półcienistych;
– pikować wysiane dwuletnie rośliny (bratki, niezapominajki), a na rabatę wysadzić malwy, stokrotki, goździki brodate, dzwonki ogrodowe, naparstnice;
– siać nagietki, ostróżki, czarnuszkę, chabry bławatki, maczek kalifornijski;
– usuwać przekwitłe kwiaty dalii i jeżówki, aby nie tworzyły nasion; podpierać wysokie odmiany;
– róże nawieźć ostatni raz nawozem potasowym; róże pnących odmian związać; szczepić róże (okulizacja);
– sadzić byliny, bluszcz; róże sadzić do głęboko przekopanej, natlenionej gleby;
– wycinać pędy roślin ozdobnych porażone chorobami i wyschłe;
– zbierać nasiona kwiatów jednorocznych (begonie, petunie, słoneczniki, kwiaty łąkowe) i przechowywać w torebkach papierowych;
– chronić przed przymrozkiem wrażliwe bulwy dalii, begonii bulwiastych, kanny itp.;
– około 40-45 dni po kwitnieniu, w ciepły i suchy dzień wykopać mieczyki, oczyścić i suszyć.
Rady jak dbać o dalie we wrześniu
Bulwy dalii wykopać zaraz po pierwszych przymrozkach, które zwarzą liście (bulwy nie mogą przemarznąć), ściąć łodygi na wysokość 5-10 cm a bulwy odłożyć, aby ziemia przeschła i sama opadła (inaczej bulwy odrywają się wraz z mokrą ziemią). Bulwy dalii przechowywać przez 2 tygodnie w ciemnym, chłodnym miejscu. W tym czasie wszystkie rany na bulwach zagoją się, stwardnieje ich skóra, dzięki czemu bulwy dalii nie wysychają w zimie.
Rady jak sadzić tulipany, przebiśniegi, żonkile, cebulice, krokusy, hiacynty, kwitnący czosnek…
Najpóźniej na początku września przygotować glebę pod sadzenie roślin cebulowych w miejscu słonecznym lub w półcieniu. Optymalny okres sadzenia cebulek to połowa września i początek października). Na miesiąc przed sadzeniem przekopać glebę na głębokość 30-40 cm, usunąć chwasty i korzenie, przykopać kompost, podlać w razie suszy. Przed sadzeniem cebulek ziemia musi osiąść, aby nie uszkodzić tworzących się delikatnych korzeni cebulek.
Najwcześniej sadzi się cebulki tych roślin, które najwcześniej zakwitają wiosną tzn. przebiśniegi, krokusy i cebulice. Późniejsze odmiany tulipanów można sadzić do listopada (jeśli jest ciepło), ale trzeba je okryć. Im wcześniej cebulki dobrze ukorzenią się, tym lepiej mogą tolerować zimno i mróz). Cebulki sadzi się na głębokość wynoszącą 2-3 wysokości cebuli czyli przebiśniegi i krokusy na głębokość 6 cm, tulipany i żonkile na głębokość 10 cm w rozstawie min. 5-7 cm, natomiast hiacynty i czosnki na głębokość 10-20 cm w rozstawie min. 12 cm. Zaraz po posadzeniu podlać!
Dobra rada: zbyt głęboko posadzone cebulki powoli giną, płytko posadzone mogą wyschnąć.
Pielęgnacja trawnika we wrześniu
– trawnik kosić 2 razy w miesiącu, krócej niż latem (kosić w pochmurny dzień);
– wygrabić mech, puste miejsca uzupełnić kompostem i dosiać trawę;
– nawieźć trawnik w pierwszej połowie miesiąca;
– pod koniec lata przeprowadza się aeracje silnie eksploatowanych trawników (nakłuwanie);
– we wrześniu można jeszcze zakładać trawnik (nie wolno deptać, kosić kiełkującej trawy).
Prace na balkonie i na tarasie we wrześniu
– wnieść do domu wrażliwe na chłód rośliny doniczkowe, wymyć ich liście i donice;
– rzadziej podlewać, przestać nawozić rośliny w donicach;
– wysadzić wrzosy do skrzynek balkonowych;
– pobierać sadzonki zdrewniałe (geranie, oleander, fuksja) i ukorzeniać pod folią.
Rady jak rozplanować pracę w ogrodzie ekologicznym i w sadzie zawarte są w cyklu Plan pracy na cały rok w ogrodzie i w sadzie.
Artykuły dotyczące planowania ogrodu warzywnego, ogrodu ozdobnego i sadu, dobrego sąsiedztwa roślin, korzystnego przedplonu i poplonu, ekologicznego zwalczania szkodników, przepisy na ekologiczne preparaty roślinne można znaleźć w zakładce Ogród.