Uprawa warzyw w ogrodzie i płodozmian warzyw cz.2

Planowanie ogrodu warzywnego. Ekologiczna uprawa warzyw w ogrodzie. Płodozmian czyli następstwo warzyw oraz nawożenie cz. 2.

 

Podstawowe zasady uprawy warzyw w ogrodzie z uwzględnieniem płodozmianu i nawożenia. Jakie warzywa sadzić po sobie? Uprawa warzyw w ogrodzie i na działce z uwzględnieniem przedplonu i poplonu: kapusta głowiasta, kapusta pekińska, koper ogrodowy, kukurydza cukrowa, marchew, ogórek, papryka, pasternak, pietruszka korzeniowa, pietruszka naciowa, roszponka, rzodkiewka, rzodkiew japońska, sałata głowiasta, sałata dębolistna, seler, skorzonera, szpinak, truskawka, ziemniak…
Kapusta głowiasta
Jaki przedplon dla kapusty głowiastej? Dobrym przedplonem dla kapusty jest żyto, a najlepszym facelia, która odkaża glebę. Kapusta bardzo dobrze rośnie na grządce, która wcześniej była mocno zachwaszczona (koniczyną, trawą, jednorocznymi chwastami). Dobrze plonuje posadzona na grządce po warzywach strączkowych na ziarna (groch, fasole).
Kapusty nie powinno się sadzić po kapustowatych, rzodkiewce, cebuli, wczesnych ziemniakach, ogórku, marchwi, buraku ćwikłowym ani gorczycy ze względu na choroby. Po zbiorze kapusty można siać na tej samej grządce w ogrodzie groch, rzodkiewki, roszponkę, posadzić seler naciowy. Olejki gorczyczne zostawione w glebie przez korzenie kapusty mogą hamować kiełkowanie fasoli, marchwi, sałaty, szpinaku, ale nie szkodzą uprawie. Kapusty, sałata, ogórki, dynia, rzodkiewki, rzodkiew, rzepa, skorzonera i inne korzeniowe sadzone po kapuście często chorują. Można je uprawiać po kapustowatych najwcześniej po 3-4 latach. Po kapuście (i wszystkich kapustowatych) warto wysiać facelię, aby zniszczyć zarazki kiły kapuścianej w glebie.
Nawożenie gleby pod kapustę
Kapusta bardzo dobrze rośnie na przekopanych jesienią chwastach, roślinach motylkowych zmieszanych z trawami.

Uprawa kapusty pekińskiej
Jaki przedplon dla kapusty pekińskiej? Dobrym przedplonem dla niej są rośliny motylkowe, złym wszystkie rośliny kapustowate.
Kapustę pekińską uprawia się po kalarepie, szpinaku, sałacie głowiastej i dębolistnej. Po kapuście pekińskiej można wysiać roszponkę, ale nie powinno się uprawiać po niej kapusty, rzodkiewki i rzodkwi.
Gleba na grządce z kapustą pekińską powinna być żyzna i próchnicza.
Uprawa kopru ogrodowego
Koperek dobrze rośnie tylko rzadko wysiany – gęsto siany w rządku szybko choruje. Nie należy go wysiewać ponownie na tym samym miejscu. Koper ogrodowy lubi glebę wilgotną, bogatą w składniki odżywcze. Nie wymaga dodatkowego nawożenia.
Uprawa kukurydzy cukrowej
Po uprzątnięciu kukurydzy cukrowej sadzi się na jej miejsce nie wymagające warzywa: sałatę, szpinak, roszponkę, wysiewa rzodkiewkę. Dobrym poplonem po kukurydzy są facelia i gorczyca.
Nawożenie gleby
Kukurydza źle rośnie na glebie kwaśnej, dobrze rośnie po oborniku.

Uprawa marchwi
Marchew najlepiej plonuje w ogrodzie na grządce po zimującym porze, cebuli, kapustach, kalafiorze. Można ją uprawiać po ziemniakach, pomidorach, grochu, bobie, fasoli szparagowej. Nie powinno się siać marchwi po sałacie (z powodu białej zgnilizny), ani uprawiać jej na tym samym miejscu przez 3-5 lat.
Po marchwi zebranej w maju można wysiać fasolę zwyczajną późną, endywię, pietruszkę, rzepę jesienną. Po zbiorze marchwi na początku czerwca uprawia się na tej samej grządce fasolę, sałatę głowiastą, sałatę rzymską, kalarepę, rzodkiewkę, por, kapustę pekińską, kapustę. Bezpośrednio po marchwi zebranej na początku sierpnia można siać rzepę, szpinak, roszpunkę. Po marchwi nie udają się warzywa korzeniowe (marchew, pasternak, pietruszka, skorzonera, seler) ani fenkuł, koperek czy trybula.
Nawożenie gleby
Marchew udaje się na grządce z przekopanymi nawozami zielonymi, w lekkiej, ale wilgotnej i nie zachwaszczonej glebie. Nawieziona świeżym obornikiem wytwarza dużą nać i mały korzeń.

Uprawa ogórków
Ogórki nie powinny być uprawiane po fasoli, kalafiorze, cebuli, czosnku. Ogórki uprawiane na tej samej grządce często chorują.
Po zbiorze ogórków w lipcu uprawia się łobodę ogrodową, szpinak, roszponkę. Bezpośrednio po ogórkach nie udają się późne odmiany kapusty ani marchew. W ogrodzie na grządce po zebranych późno ogórkach sieje się gorczycę na poplon.
Nawożenie gleby
Ogórki dobrze rosną na grządce z przekopanym nawozem zielonym; dobrym przedplonem dla ogórków jest bób i gorczyca. Ogórki lubią ciepły obornik koński. Gleba powinna być ciepła, ale wilgotna, o odczynie zasadowym.

Uprawa papryki
Przed papryką uprawia się rzodkiewkę i sałatę.
Na miejscu po papryce wysiewa się szpinak, roszponkę, a na poplon gorczycę jako nawóz zielony. Nie udają się wysadzone po niej pomidory, bakłażany i papryka.
Nawożenie gleby
Papryka bardzo dobrze rośnie na kompoście. Papryka udaje się w tunelu, ponieważ wymaga dużo wilgoci w powietrzu.

Uprawa pasternaku  
Pasternak dobrze rośnie na grządce po kapustach, czosnku i roślinach czosnkowych, jednorocznych chwastach, roślinach jasnotowatych.
Pasternak nie powinien być uprawiany po roślinach korzeniowych (marchwi, pietruszce, selerze), a także po lubczyku, fenkule, anyżu, koperku, kminku (po roślinach baldaszkowatych).
Nawożenie gleby
Pasternak dobrze poluje po przekopaniu nawozu zielonego, zbóż.

Uprawa pietruszki korzeniowej i liściowej
Przed wysiewem nasion pietruszki przygotować rowki i zalać je wrzącą wodą, aby zniszczyć patogeny zagrażające nasionom. Pietruszka dobrze rośnie w ogrodzie na grządce po fasoli szparagowej, cebuli, porze, kapustach, rzodkiewkach, rzodkwi, jarmużu, pomidorach, ogórkach, nagietkach.
Pietruszki nie powinno się wysiewać po warzywach korzeniowych (marchwi, selerze korzeniowym, pietruszce, pasternaku), po czosnku, koperku, fenkule, trybule.
Nawożenie gleby
Pietruszka rośnie na grządce z przekopanym kompostem, w glebie próchniczej i wilgotnej. Pietruszka źle plonuje na grządce po przykopaniu żyta, traw. Nie lubi też kwaśnej gleby.

Uprawa pomidorów
Pomidory nie chorują uprawiane po kalarepie, kalafiorach, ogórkach, rzepie, gorczycy na nawóz zielony. Sadzone po fasoli szparagowej, szpinaku, rzodkiewce, lucernie, rumianku mają lepszy aromat. Często nie udają się po ziemniakach. Sadzonki pomidorów nie powinny mieć kontaktu z tytoniem. Paliki do pomidorów trzeba co roku odkażać.
Na poplon po pomidorach sieje się bobowate, gorczycę, nagietki na nawóz zielony. Na grządce po pomidorach nie powinno się uprawiać ogórków, papryki ani skorzonery.
Nawożenie gleby
Pomidory nie udają się po nawożeniu odchodami zwierząt karmionych ziemniakami.

Uprawa porów
Por najlepiej plonuje posadzony po bobowatych, nie choruje na grządce w ogrodzie po kalarepie i sałatach. Na to samo miejsce może wrócić po 3 latach.
Na grządce po porze zimowym zebranym wiosną uprawia się marchew, a po porze letnim można siać we wrześniu pietruszkę na zimę. Po porze nie uprawia się na tej samej grządce roślin cebulowych (cebuli, pora, lilii).
Nawożenie gleby
Por dobrze rośnie na grządce z przekopanym kompostem, w glebie próchniczej. Świeży obornik przyciąga szkodniki pora.

Uprawa roszpunki (roszponka)
Dobrym przedplonem dla roszponki są endywia, portulaka zimowa, cebulowe, kalarepa, truskawki, nagietki, azjatyckie sałaty np. mizuna.
Roszponka nie powinna być wysiewana po sobie ani po sałacie głowiastej. Bezpośrednio po roszponce nie powinno się wysiewać szpinaku.

Uprawa rzodkiewki i rzodkwi japońskiej
Dobrym przedplonem dla rzodkiewki i rzodkwi japońskiej są roszponka, ogórki, pomidory, ziemniaki wczesne, cebula, por.
Po zebranej rzodkiewce i rzodkwi japońskiej sieje się na grządce w ogrodzie groch, sadzi sałatę, kalarepę, por, kapustę brukselską, kapustę pekińską, szpinak, roszponkę.
Na grządce po rzodkiewce i rzodkwi japońskiej nie powinno się uprawiać kapusty głowiastej, rzodkiewki, rzodkwi japońskiej, cebuli.
Nawożenie gleby
Rzodkiewka i rzodkiew lubią grządki wilgotne z żyzną glebą, przekopanym kompostem (dobrze rozłożonym). Nie powinny być nawożone obornikiem.

Uprawa sałaty głowiastej
Sałata głowiasta dobrze rośnie na grządce w ogrodzie po rzodkiewce, kalarepie, wczesnych odmianach ziemniaków, pomidorach, ogórkach, rocznych ziołach.
Na grządce po zebranej sałacie nie chorują wysadzone kapusty i ogórki. Po sałacie można też wysadzić endywię, ogórki, kapusty, mangold. Sałaty nie powinno się wysiewać po sobie na jednej grządce. Źle plonuje w długie i gorące dni.

Uprawa sałaty dębolistnej
Po zbiorze sałaty dębolistnej sieje się fasolę, groch, rzodkiewkę, marchew, wysadza się pomidory, paprykę, ogórki, sałaty, kapustę głowiastą i brukselską,
kalafiory, pory, melony, dynię, cykorię, kapustę pekińską, roszpunkę, szpinak, czosnek dęty czyli cebulę siedmiolatkę.

Uprawa selera
Seler uprawia się na grządce po kalarepie, rzodkiewce i szpinaku zimowym.
Po jesiennym zbiorze selerów wysiewa się szpinak i roszponkę lub gorczycę na nawóz zielony. W ogrodzie na grządce po selerach nie powinno się uprawiać pasternaka, pietruszki, selerów, skorzonery, cebuli.
Nawożenie gleby
Najlepszym przedplonem dla selera są bobowate wysiane jako nawóz zielony. Seler nie urośnie na glebie kwaśnej ani na grządce świeżo nawiezionej obornikiem.

Uprawa skorzonerzy
Skorzonera dobrze plonuje w glebie wilgotnej i żyznej. Skorzonerę można wysiewać po fasoli, kapustach, kalarepie, porach, sałacie głowiastej, szpinaku i cebuli. Złym przedplonem dla skorzonery są warzywa korzeniowe oraz pomidory i marchew (ze względu na możliwość pojawienia się nicieni). Skorzonerę zbiera się późną jesienią i w zimie. Na grządce po wykopanej skorzonerze wysiewa się roszponkę do zbioru wiosną.
Bardzo dobrym poplonem dla skorzonery jest gorczyca wysiana na nawóz zielony. Po skorzonerze nie powinno się uprawiać pomidorów ani warzyw korzeniowych: marchwi, selera, skorzonery.

Uprawa szpinaku
Szpinak dobrze plonuje wysiany na grządce po fasoli wczesnej, grochu, ogórkach, bobie, sałacie głowiastej. Złym przedplonem dla szpinaku są rzodkiewka i rzodkiew japońska, po których szpinak słabo kiełkuje oraz ziemniaki, po których szpinak może być zaatakowany przez nicienie.
Szpinak jest dobrym przedplonem dla pomidorów, selera i kapusty. Na grządce w ogrodzie po szpinaku zebranym wiosną nie udają się kalafiory, buraki ćwikłowe i liściowe, łoboda, komosa.
Gleba, w której uprawiany jest szpinak powinna być próchnicza, zasobna w składniki mineralne i wilgoć.

Uprawa truskawek
Truskawkę powinno się sadzić po zebranym grochu, fasoli, szpinaku, sałacie, rzodkiewce, pietruszce, cebuli, czosnku. Dobrym przedplonem dla truskawek na ubogich glebach jest facelia lub gorczyca wysiane na nawóz zielony. Poza tym zboża, rzepak, rzepik, aksamitka niska, rośliny bobowate (łubin, bobik, wyka, peluszka) selery, marchew, pietruszka, buraki ćwikłowe, groch, fasola czy cebula. Truskawki często chorują wysadzone na grządce po ziemniakach, pomidorach, ogórkach, malinach, kalafiorach, kapuście, tytoniu, lnie, lucernie, koniczynie, sadzone w miejscu po wyciętych drzewach i krzewach jagodowych, po trawach (np. pastwiskach), a szczególnie po truskawce.

Uprawa ziemniaków
Ziemniaki można sadzić na grządkach po nawozie zielonym, ogórkach, cukinii, kapuście białej, czerwonej i włoskiej, kalafiorach, kalarepie, jarmużu, fasoli, marchwi, porze, burakach, truskawkach, roszponce. Złym przedplonem dla ziemniaków mogą się okazać pomidory i ziemniaki.
W miejsce po zebranych ziemniakach można posadzić fasolę szparagową, sałatę głowiastą, rzodkiewkę, fenkuł, jarmuż, brukselkę lub na poplon wysiać żyto.

Tekst opracowany na podstawie własnych doświadczeń i obserwacji, lektury „Działkowca” od 1990 roku, materiałów Ośrodków Doradztwa Rolniczego i książek:
Nina Grella „Vademecum działkowicza”, wyd. 1991;
Gisela Sartorius „Uprawa współrzędna i płodozmian”, wyd. 1993.

Więcej informacji można przeczytać w artykule „Uprawa warzyw w ogrodzie i płodozmian cz.1”.

Artykuły o uprawie współrzędnej i oddziaływaniu na siebie roślin na grządce, przepisy na ekologiczne preparaty wzmacniające rośliny, rady jak zwalczać szkodniki, jak rozplanować pracę w ogrodzie i w sadzie można znaleźć w zakładce Ogród.