Zima to trudny czas dla ptaków

Dokarmianie ptaków zimą

Czym nie wolno karmić ptaków zimujących? Dlaczego gotowa karma dla ptaków nie zawsze jest zdrowa? Jak przygotować pokarm dla małych ptaków? Gdzie dokarmiać ptaki zimą i jak umieszczać karmnik? Higiena w karmniku to podstawa zdrowia ptaków. Jak długo dokarmiać dzikie ptaki?

Nawet jeśli ptasia grypa występuje w populacjach ptactwa wodnego i na fermach drobiu, nie ma żadnych ograniczeń w dokarmianiu ptaków w przydomowych ogródkach. Jednak trzeba mieć na uwadze, że nieodpowiednia karma powoduje choroby, a nawet śmierć ptaków. Jeśli chcesz zapewnić ptakom przylatującym do ogrodu najlepsze pożywienie zimą musisz upewnić się, że mieszanka odpowiada potrzebom żywieniowym danego gatunku i jego budowie dzioba. Dobra mieszanka paszowa zawiera wszystkie niezbędne składniki odżywcze, których potrzebują ptaki ogrodowe. Jeśli jest wykonany wyłącznie z naturalnych surowców najlepszej jakości, jest prawdziwym magnesem na ptaki w ogrodzie. Zdrowe składniki odżywcze w nasionach słonecznika sprawiają, że są one doskonałym źródłem energii przez cały rok, a otwieranie łuski i miażdżenie ziaren wyostrza i wzmacnia dzioby ptaków.

Czym nie wolno karmić ptaków?
1. Nie powinno się dokarmiać ptaków resztkami ze stołu takimi jak np. boczek, kiełbasa, szynka, gotowane ziemniaki, makaron, kości czy resztki ryb, ponieważ układ pokarmowy ptaków nie toleruje żywności poddanej obróbce. Zwłaszcza solone i przyprawione jedzenie nie są tolerowane przez ptaki i prowadzą do problemów żołądkowo-jelitowych.
2. Szkodliwe są także specjalne tłuszcze roślinne do pieczenia lub smażenia. Podobnie masło czy margaryna powodują zapalenie jelit u ptaków.
3. Niewskazane jest dokarmianie ptaków chlebem, ponieważ pęcznieje w ich żołądkach powodując szybkie uczucie sytości, bóle i niestrawność. Poza tym pieczywo szybko pleśnieje pod wpływem wilgoci w powietrzu.
4. Ptakom szkodzą resztki słodkich i słonych wypieków, takie jak drożdżówki, ciasto, ciasteczka, chipsy, chrupki, pizza… Ptaki karmione wypiekami cierpią na odwodnienie i zatrucia pokarmowe, nawet na choroby nerek. 
5. Nabiał też jest szkodliwy dla ptaków, nie powinno się im podawać ani mleka, ani twarogu czy sera żółtego.
6. Szkodliwe są czekolada, zjełczały tłuszcz, zjełczałe orzechy, psujące się nasiona i owoce. 
7. Niegotowane kasze i ryż nadmiernie pęcznieją w ptasich żołądkach. Podobnie ziarna kukurydzy i groch – nie powinny być głównym składnikiem karmy. Szybko wypełniają żołądek a mimo to nie dostarczą odpowiedniej ilości energii i ptak pozostaje głodny i wyziębiony.
8. Nasiona lnu zawierają dużo białka. Jednak łatwo zamakają, wytwarzają śluz, sklejają się i są wtedy niejadalne.
8. Wprawdzie rodzynki sułtanki, suszone morele i żurawina zawierają potrzebne witaminy, minerały i fruktozę, ale są konserwowane siarką, jak większość suszonych owoców dostępnych w handlu. Podobnie szkodliwe są owoce kandyzowane. Lepsze będą całe jabłka i gruszki lub ich ogryzki.
9. Nasiona zaatakowane przez mole nie są trujące dla ptaków, ale larwy moli wydrążają ziarna zjadając cenne białko i nie mają one już wartości odżywczej.

Dlaczego warto przygotowywać pokarm dla małych ptaków?
Tanie kulki łojowe dostępne w handlu to często przetworzone i niskiej jakości tłuszcze. Wysoka zawartość wody w tych produktach sprawia również, że pokarm bardzo twardnieje i ostatecznie ptaki go nie zjadają.

Do gotowej żywności często dodaje się wypełniacze, takie jak ziarna pszenicy. Drobne ptaki na ogół je odrzucają, ziarna leżą na ziemi i pleśnieją.

Jeśli wolisz używać kul z centrum ogrodniczego lub supermarketu, upewnij się, że siatka na kulki nie jest wykonana z plastiku. Ptaki mogą łatwo zaplątać się w nią pazurami, skaleczyć. Zdarza się, że wplątane w nią umierają z wyczerpania.

Dobra rada: w gotowym pokarmie dla ptaków czasem znajdują się nasiona ambrozji (Ambrosia artemisiifolia), które powodują ciężkie reakcje alergiczne u ludzi.

Używaj odpowiedniej dla gatunku ptaków mieszanki pokarmu
Mieszanki ziaren dla ptaków nie są złe, dzięki różnym składnikom nadają się dla różnych gatunków ptaków. Lecz lista składników gotowych mieszanek jest często szalenie różnorodna. Zawiera na przykład całe ziarna pszenicy, których ptaki śpiewające na ogół nie jedzą – a wręcz przyciągają gołębie, których odchody szybko stają się uciążliwe. Lub stosuje się nasiona, które jedzą tylko niektóre gatunki ptaków leśnych. Miejskie ptaki śpiewające wyrzucą je z karmnika, co prowadzi do wysiewania się wokół niechcianych roślin. Odpowiedni pokarm jest spożywany w całości, nigdy wyrzucany z karmnika!

Ziarnojady mają krótkie, szerokie i mocne dzioby, idealne do rozłupywania nasion konopi lub słonecznika. Należą do nich wróbel, zięba, dzwoniec, grubodziób, czyżyk, szczygieł, trznadel i gil. Potrzebują tłustego pokarmu, zwłaszcza zimą. Oprócz oleistych nasion i posiekanych orzechów ptakom tym można podawać małe ilości pokruszonej pszenicy i płatki owsiane. Płatki owsiane, zwłaszcza zmieszane z tłuszczem zwierzęcym zawierają dużo składników odżywczych.

Do ptaków preferujących pokarm miękki (owady, mięczaki, płatki owsiane, owoce dzikiej róży, jarzębiny, jarząbu, rokitnika, owoce z sadów) zaliczają się kos, drozd, szpak, rudzik, strzyżyk, płochacz pokrzywnica i pełzacz leśny. Można im podawać na przykład płatki owsiane w tłuszczu, jabłka, gruszki.

Jeśli to możliwe, używaj naturalnego pokarmu dla ptaków. Dla wszystkich miłośników ptaków dokarmiających ptaki głównie na balkonie i tarasie lub bezpośrednio przed oknem poleca się wyłącznie ziarna bez łuski, wtedy w miejscu karmienia nie pozostają resztki.

Nawet kupowane w sklepie tłuste kule i krążki często zawierają źle tolerowany tłuszcz. Dlatego wielu miłośników ptaków woli samodzielnie mieszać miękki pokarm.

Tłuszcz wytapiam z świeżej, niesolonej słoniny kupionej u rzeźnika. Słoninę kroję na drobne kawałki, podgrzewam na patelni, powoli i w niskiej temperaturze. Tłuszcz nie może dymić ani ściemnieć. Patelnię odstawiam, aby tłuszcz ostygł.  Resztki słoniny wyrzucam – nie są zdrowym pokarmem dla ptaków. Obrane z łusek ziarna słonecznika mieszam ze chłodzonym tłuszczem.
W dnie niedużego pojemnika po jogurcie lub serku robię otwór, przeciągam przez niego mocny sznurek tak, aby wystawał zarówno na górze jak i na dole. Mieszanką napełniam pojemnik i wkładam go do lodówki na najniższą półkę. Tłuszcz lekko stwardnieje w zimnie. Górna część sznurka służy do zawieszenia kubka na gałęzi. Na dolnej zawiązuję grube supły, aby ptaszkom wyjadającym pokarm łatwiej było utrzymać się. Zamiast plastikowych pojemników można użyć małe doniczki, zamiast sznurka – gałązki.

Gdzie dokarmiać ptaki?
Odpowiednie miejsce na dokarmianie powinno być ciche, wśród drzew i krzewów, które zapewnią ptakom bezpieczne miejsce do obserwacji terenu i schronienie. Wiele ptaków nie spożywa pokarmu przy karmniku, ale odfruwa z ziarnem w dziobie na pobliskie drzewo czy krzew.

Jak umieszczać karmnik?
Karmniki dla ptaków, kule, pyzy i dzwonki z karmą najlepiej umieszczać na wysokości 2 – 3 m nad ziemią, aby kot nie mógł podejść niezauważony albo wspiąć się do niego. Kawałki świeżej niesolonej słoniny przybija się do pnia suchego drzewa albo wiesza na sztywnym drucie lub kablu na wiotkiej gałęzi na odpowiedniej wysokości – powieszoną na miękkim sznurku z łatwością wykradną duże ptaki, koty czy kuny.

Higiena w karmniku to też podstawa zdrowia ptaków
Bez względu na to, jakie ptaki i gdzie są karmione, higiena karmnika jest najwyższym priorytetem. Dozowniki w formie tuby z otworami są najbardziej higieniczne, ponieważ pokarm w nich pozostaje suchy i czysty. Ze względu na ich konstrukcję wystarczy je czyścić 1-2 razy zimą gorącą wodą z octem i dobrze wysuszyć przed ponownym napełnieniem.

W otwartych karmnikach ptaki chodzą po ziarnach, zanieczyszczają je odchodami, mogą przenosić patogeny. Dlatego do otwartego karmnika sypie się niewielką ilość pożywienia i czyści się go codziennie. Najlepiej byłoby, gdyby miał wysuwaną podłogę. Wokół karmnika także trzeba zadbać o porządek.

Jeżeli w karmniku leży martwy ptaki, należy natychmiast przerwać karmienie, zdezynfekować karmnik octem i usunąć resztki jedzenia zalegającego na ziemi. Winne mogą być salmonella lub rzęsistki – patogeny te często występują w tradycyjnych karmnikach dla ptaków. Ponadto ważne jest, aby ze względu na ryzyko infekcji dotykać je wyłącznie w gumowych rękawiczkach i wyrzucać do plastikowej torby do pojemnika na odpady resztkowe. Następnie powinno się zdezynfekować ręce.

Jak długo dokarmiać ptaki?
Jeśli chcesz dokarmiać ptaki, powinieneś to robić codziennie i bez przerwy aż do końca zimy!
Ptaki powinno się dokarmiać konsekwentnie, w jednym miejscu i bez przew. Ptaki wielokrotnie w ciągu dnia przylatują do znanych karmników. Zimą zużywają szczególnie dużo energii na lot i ogrzanie organizmu. Jeśli zastaną pusty karmnik, szybko słabną. W zimną noc dzikie ptaki tracą do dziesięciu procent masy ciała, aby utrzymać prawidłową temperaturę ciała. 

Ptaki najbardziej potrzebują pożywienia podczas mroźnej zimy i wczesną wiosną, kiedy budują gniazda – wtedy potrzebują więcej energii i mają mniej naturalnych źródeł pożywienia.

Nie należy podawać ptakom karmy, szczególnie w okresie wychowywania młodych – od kwietnia do lipca. Sucha karma nie dostarcza składników odżywczych potrzebnych młodym zwierzętom w fazie wzrostu. Młode ptaki mogą nie tolerować jej składników lub nawet zakrztusić się twardymi kawałkami. Poza tym pokarm o wysokiej zawartości tłuszczu jest dla nich trudny do strawienia.

Wiosną samce powinny zająć się zalotami, budową gniazda a nie pilnowaniem karmnika z gotową karmą. Pisklęta przez pierwsze kilka tygodni są zwykle karmione przez rodziców wyłącznie świeżymi, bogatymi w białko, miękkimi i drobnymi owadami (mszyce, pająki, drobne larwy). Dorosłe ptaki wyciągają je spod kory pobliskich drzew i w ten sposób oczyszczają je ze szkodników.

Artykuły powiązane:

Ogród i sad w listopadzie i w grudniu.
Ogród i sad w styczniu.
Ogród i sad w lutym.