Dobre sąsiedztwo dla drzew owocowych cz. 1

Dobre sąsiedztwo drzew owocowych i drzew jagodowych, krzewów owocowych, ziół i kwiatów. Allelopatia i uprawa współrzędna w ogrodzie i w sadzie

Sadzenie drzew a allelopatia. Planowanie ogrodu biodynamicznego i przydomowego sadu – uprawa współrzędna. Rady jak sadzić drzewa owocowe i dzikie drzewa jagodowe, aby drzewa były zdrowe i dawały wysoki plon: brzoskwinia, czereśnia, dereń, grusza, jabłoń…
Nie tylko rodzaj gleby i wybór odpowiedniego stanowiska są ważne przy sadzeniu drzewek owocowych w ogrodzie, w przydomowym sadzie czy na działce. Odpowiedni odstęp między drzewami owocowymi ma wpływ na ich plonowanie, a dobre sąsiedztwo może stanowić dla drzewek owocowych ochronę przed chorobami i szkodnikami.
Pod koroną dobrze ukorzenionych drzew owocowych powinny rosnąć pokrzywa, słodki łubin, niska nasturcja, facelia, czosnek, które stanowią ochronę przed szkodnikami i chorobami, a jako nawóz zielony dostarczają drzewom owocowym niezbędnych składników. Pokrzywa odstrasza mszyce, ma dobry wpływ na zdrowie drzew oraz poprawia strukturę gleby. Korzenie słodkiego łubinu dostarczają glebie azotu. Nasturcja przyciąga czarne mszyce, odstrasza mrówki, ma dobry wpływ na zdrowie drzew owocowych. Na zdrowie korzeni drzew owocowych dobry wpływ mają czosnek i niektóre ozdobne rośliny cebulowe. W sadach duże szkody wyrządzają drobne gryzonie. Ochroną przed nornikami są w dużej ilości wysadzone przy drzewach narcyzy La Riante, podobnie jak nostrzyk, ostrzeń pospolity, korona cesarska. Jesienią wysiewa się gorczycę, aby jej korzenie spulchniły głęboko glebę pod koroną drzewa.
Natomiast przy młodych drzewach wysiewa się ogórecznik.
Przy drzewach pestkowych, szczególnie wiśni i brzoskwini, sadzi się chrzan, który ma pewien ochronny wpływ przeciw chorobom grzybowym i wirusowym.

Allelopatia – dobre sąsiedztwo drzew owocowych, drzew jagodowych, krzewów owocowych, ziół i warzyw w ogrodzie i sadzie. Uprawa współrzędna, czyli które drzewa owocowe, krzewy owocowe, zioła i warzywa sadzić obok siebie

Brzoskwinia 
Brzoskwinia dobrze rośnie w słonecznym miejscu osłoniętym od wiatru i mrozu, w przepuszczalnej, wilgotnej i żyznej glebie piaszczysto-gliniastej o neutralnym pH. Nie powinno się sadzić brzoskwiń w miejscach na których rosły wcześniej drzewa pestkowe (szczególnie brzoskwinia), w glebie piaszczystej ani wapiennej. Brzoskwinie rosnące w glebie ciężkiej i podmokłej mają często gumozę. W odległości 4-5 m od brzoskwini niskopiennej nie powinno się sadzić innych drzewek.
Dobrym sąsiedztwem dla brzoskwini jest winorośl, a także czosnek, cebula, szczypiorek, który chroni brzoskwinię przed mszycami. W pobliżu brzoskwiń można uprawiać truskawki, kukurydzę cukrową, szparagi. Ziemniaki i pomidory są złym sąsiedztwem dla brzoskwini, ponieważ mszyca brzoskwiniowo-ziemniaczana przenosi choroby wirusowe. Zawilce, przylaszczka pospolita, rannik zimowy przenoszą choroby grzybowe atakujące brzoskwinię. Obok brzoskwiń nie powinno się sadzić jabłoni i grusz.

Grusza
Grusze sadzi się w miejscach ciepłych, na żyznych i przepuszczalnych glebach gliniastych lub piaszczysto-gliniastych o neutralnym odczynie. Stanowisko pod grusze powinno być zasobne w wodę, ale nie podmokłe ani zimne (inaczej grożą im rakowacenie, parch). Dobrze rosną w miejscach osłoniętych, ponieważ późne przymrozki bardzo im szkodzą.
W odległości 3 m od gruszy niskopiennej nie powinno się sadzić drzew owocowych.
W pobliżu gruszy dobrze rosną porzeczki czerwone, jednocześnie pozytywnie wpływają na plenność drzewa. Dobrymi sąsiadami dla gruszy są truskawki, poza tym mięta, wrotycz, nasturcja. W pobliżu gruszy można uprawiać ogórki, szpinak, brukiew, kukurydzę cukrową.
Pod koroną gruszy (zwłaszcza starej) powinien rosnąć mniszek lekarski, który stymuluje owocowanie drzewa. Dobry wpływ na gruszę mają także jasnota biała (głucha pokrzywa), bodziszek i naparstnica.
Złym sąsiedztwem dla gruszy są szałwia i malina, podobnie jak jałowiec (sabina, chiński i pospolity), który jest żywicielem grzyba powodującego rdzę gruszy. Głóg, jarzębina, świdośliwa są gospodarzami bakterii wywołującej zarazę ogniową.
Jesienią pod gruszą warto wysiać gorczycę.

Czereśnia ptasia, trześnia, wiśnia ptasia
Czereśnię sadzi się w słonecznym i ciepłym, nieosłoniętym miejscu, w luźnej, lekkiej i żyznej glebie piaszczysto-gliniastej zasobnej w wapń, o niezbyt wysokim poziomie wód gruntowych. W odległości 4 m od czereśni niskopiennej nie powinno się sadzić innych drzew owocowych. Czereśnia źle znosi glebę kwaśną oraz podmokłą, lubi nawożenie kompostem i 1-2 razy w roku gnojówką z żywokostu.
Na poprawę plonowania czereśni dobry wpływ ma rosnąca w pobliżu czereśnia innej odmiany i rosnące pod nimi konwalie. Natomiast nasturcja chroni czereśnie przed atakiem norników i czarnej mszycy, a bylica piołun zapobiega atakowi mrówek. Pod koroną czereśni sadzi się kilka sztuk czerwonej naparstnicy, wysiewa nagietki i dzwonki brzoskwiniolistne aby chronić drzewo przed gumozą i rakowaceniem. Konwalia chroni czereśnie przed moniliozą, niebezpieczną chorobą grzybową.
Czosnek rosnący pod koroną czereśni odkaża glebę i chroni korzenie drzewa przed niektórymi chorobami grzybowymi.
Porzeczka jest złym sąsiadem dla czereśni.
Dobra rada: owocująca w pobliżu morwa odciąga ptaki od owoców czereśni, ponieważ owoce morwy są dla nich przysmakiem. 

Dereń jadalny
Dereń wymaga gleby żyznej, luźnej, jednocześnie wilgotnej. Najlepsza dla niego jest ziemia kompostowa. Źle znosi nawożenie nawozami mineralnymi. Dobrze plonuje na stanowisku słonecznym i w półcieniu.
Dobrzy sąsiedzi dla derenia to rośliny okrywowe: paprocie, funkie, skalnicowata tiarella, barwinki, powojnik a także lilie.

Dziki bez czarny, bez lekarski, hyćka
Dziki bez jest drzewem osiągającym wysokość do 8 m lub krzewem o szerokości nawet ponad 5 m. Bez czarny najlepiej rośnie w alkalicznej, wilgotnej glebie, zasobnej w azot i potas, dobrze toleruje półcień. Wytwarza bardzo rozwinięty system płytko położonych korzeni. W pobliżu można posadzić porzeczki lub agrest, ale wymagany jest spory odstęp. Poza tym opadłe liście bzu zawierają substancje hamujące rozwój innych roślin w glebie.
Pod czarnym bzem powinna rosnąć pokrzywa, która odstrasza mszyce i mrówki. Ponieważ korzenie dzikiego bzu są niszczone przez gryzonie, w pobliżu warto wysiać niską nasturcję, która jest również pułapką dla czarnej mszycy.

Jabłoń
Jabłoń sadzi się do gleby piaszczysto-gliniastej z dodatkiem kompostu na stanowisku słonecznym, ale nie gorącym. Jabłoni szkodzi nadmiar wilgoci w glebie. Jabłoni nie powinno się sadzić w miejscu, na którym wcześniej rosła jabłoń, lub inne ziarnkowe drzewa owocowe ze względu na zmęczenie gleby i grzyby atakujące korzenie drzewa. Jabłonie można sadzić w miejsce po drzewach pestkowych. Nie powinno się sadzić drzew (nawet karłowych) w odległości mniejszej niż 3,5 m od niskopiennej jabłoni. Dobre sąsiedztwo dla jabłoni to grusza, czereśnia, śliwa.
Wysadzone pod koroną jabłoni czosnek, szczypiorek chronią jabłoń przed parchem, natomiast nasturcja daje ochronę przed mszycami i nornikami.
Pod koroną jabłoni wysiewa się fiołki, mniszek lekarski, tojad które zapobiegają powstawaniu chlorozy liści jabłoni. Chrzan wysadzony przy jabłoni chroni ją przed moniliozą. Mniszek lekarski wpływa na lepsze plonowanie jabłoni.
Na obrzeżach korony jabłonki można uprawiać zioła: melisa cytrynowa poprawia smak jabłek a mięta pieprzowa ich aromat.
W połowie lata wokół kilkunastoletnich i starszych drzew jabłoni sieje się łubin, wykę, peluszkę, rzepak albo grykę czy aksamitki aby przykopać je jesienią jako nawóz zielony. Jabłoń lubi podlewanie gnojówkami z pokrzywy, z żywokostu z dodatkiem liści dzikiego bzu czarnego.
W pobliżu jabłoni nie powinno się sadzić ziemniaków, róż i innych roślin światłolubnych, jałowców (choroby!), jaśminu, kaliny.

Dalszy ciąg informacji o uprawie współrzędnej drzew owocowych i drzew jagodowych z krzewami owocowymi, kwiatami i ziołami znajduje się w artykule Dobre sąsiedztwo dla drzew owocowych cz. 2. 

Tekst opracowany na podstawie własnych doświadczeń i obserwacji, lektury „Działkowca” od 1990 roku oraz książek:
Baake K.H. „Ogrodnik”, wyd. 2015
Gugenhahn E. „777 x ogród w pytaniach i odpowiedziach”, wyd. Ulmer 2002.
Weinrich Ch. „Mischkultur im Hobbygarten”, wyd. Ulmer 2008.

Więcej artykułów dotyczących planowania ogrodu, uprawy współrzędnej warzyw i ziół na grządce oraz krzewów w ogrodzie, płodozmianu, terminów siewu i sadzenia, ekologicznych sposobów zwalczania szkodników, przepisy na ekologiczne preparaty wzmacniające rośliny można znaleźć w zakładce Ogród.